Cultuurbeleid in Nederland - OCW - 2002

CULTUREEL ERFGOED
Verdrag van Malta
Tezamen met andere Europese landen ondertekende Nederland in 1992 het
verdrag van Malta. Dit in het kader van de Raad van Europa opgesteld verdrag
beoogt een betere bescherming van het archeologisch erfgoed in Europa. Belangrijke
elementen van het verdrag zijn een tijdige inbreng van het archeologisch
belang in het proces van ruimtelijke ordening en de uitwerking van het principe
‘de verstoorder betaalt’. Deze archeologische pendant van een principe dat in het
milieubeheer algemeen aanvaard is, houdt in dat in het geval van een bodemingreep
de kosten van archeologisch onderzoek en eventuele opgravingen meegenomen
behoren te worden in de totale kosten van het project. Als gevolg van de
invoering van het verdrag zal het archeologiebestel aanzienlijk veranderen.
In april 2000 stuurde de Staatssecretaris van Cultuur zijn visie op de invoering
van het verdrag naar de Tweede Kamer. Deze brief is uitgangspunt geweest voor
het opstellen van een wetsvoorstel waarmee het verdrag kan worden ingevoerd.
Met het wetsvoorstel wordt beoogd niet alleen de Monumentenwet 1988 aan te
passen, maar ook de Ontgrondingenwet en de Wet milieubeheer. Het wetsvoorstel
berust op twee pijlers. Voor grootschalige bodemverstorende activiteiten is in
de regel een milieu-effectrapportage verplicht; hieraan is archeologisch onderzoek
toegevoegd. Dat geldt ook voor activiteiten die vallen onder de gemeentelijke
archeologievergunning. Een archeologievergunning moet worden aangevraagd
in gemeenten die liggen in archeologische attentiegebieden. Het wetsvoorstel
gaat uit van een mogelijke rijksvergoeding van excessieve opgravingskosten.
In mei 2002 adviseerde de Raad van State over het wetsvoorstel.
3.4 Archieven
Archieven zijn het geheugen van een samenleving. Ze vormen een middel
waarmee overheid en burgers hun rechten kunnen aantonen. Als hulpmiddel
voor behoorlijk bestuur en als waarborg voor de rechtsstaat vervullen archieven
een onmisbare rol in de samenleving. Daarnaast vormen ze een belangrijke bron
voor onderzoek naar tal van aspecten van het verleden. Archieven krijgen met de
tijd een steeds grotere cultuurwetenschappelijke waarde. Ze zijn onontbeerlijk
voor de historisch-culturele en politieke vorming van nieuwe generaties.
De overheid bemoeit zich met de aanleg en het beheer van archieven sinds het
moment dat zij zich van geschreven stukken ging bedienen. Deze bemoeienis is
drieledig: zorg voor het materiële behoud van archieven, aandacht voor het verzekeren
van hun openbaarheid en het effectueren van het recht op inzage van
iedere burger.
115