Cultuurbeleid in Nederland - OCW - 2002

MEDIA, LETTEREN EN BIBLIOTHEKEN
het begin van de jaren zestig – hebben zij geijverd voor een minder expansieve,
dat wil zeggen een meer tot educatief en literair werk beperkte dienstverlening
van de kant van de gesubsidieerde bibliotheken.
In de naoorlogse periode raakte de tegenstelling tussen algemene en bijzondere
bibliotheken geleidelijk op de achtergrond. Het leidde in de jaren zestig tot
fusies van bijzondere met algemene bibliotheken. In 1972 werd dit patroon op
landelijk niveau zichtbaar in de oprichting van het Nederlands Bibliotheek- en
Lektuur Centrum (NBLC).
In 1975 werden de Rijkssubsidievoorwaarden voor Openbare Leeszalen en Bibliotheken
vervangen door de Wet op het openbare bibliotheekwerk. In deze wet lag
het accent op de planmatige opbouw van de bibliotheekvoorzieningen. Met name
het platteland heeft van de Wet geprofiteerd; vergeleken met de steden waren de
voorzieningen daar ver achtergebleven. Maar na 1975 nam het aantal bibliotheekfaciliteiten
in de regio substantieel toe. Ook bracht de Wet, zeventien jaar nadat
het jeugdbibliotheekwerk subsidiabel was geworden, volledige contributievrijdom
voor jeugdige lezers. De wet bood de mogelijkheid voor nadere rijksregelingen
aangaande huisvesting, openingstijden, collectiesamenstelling en personeel.
In de praktijk heeft dit alleen geleid tot een regeling voor personeel, omdat de
kosten daarvan voor rekening van het Rijk kwamen. De overige kosten moesten
door de gemeenten worden opgebracht.
De Wet op het openbare bibliotheekwerk bleef van kracht tot 1 januari 1987;
vanaf die datum ressorteerde het bibliotheekwerk onder de Welzijnswet. Het is
het moment waarop het uitvoerende bibliotheekwerk volledig werd gedecentraliseerd
naar de gemeenten; ondersteuning behoort sindsdien tot de taken van provincie
en Rijk. Een van de belangrijkste gevolgen van deze decentralisatie is dat
de rijksoverheid geen rechtstreekse verantwoordelijkheid meer heeft voor accommodatie,
beheer en exploitatie van de openbare bibliotheken. Sinds 1994 zijn de
artikelen over het openbare bibliotheekwerk opgenomen in de Wet op het specifiek
cultuurbeleid.
Bibliotheekbestand
Bibliotheken worden gewoonlijk in drie categorieën ingedeeld. Om te beginnen
zijn er de wetenschappelijke bibliotheken, in de regel verbonden aan universiteiten
en onderzoeksinstellingen. Daarnaast zijn er openbare bibliotheken, voor
iedereen bestemd en toegankelijk. Speciale bibliotheken zijn verbonden aan
bedrijven of openbare of particuliere instellingen, of functioneren als afzonderlijke
gespecialiseerde bibliotheek.
157