Cultuurbeleid in Nederland - OCW - 2002

CULTUURBELEID IN NEDERLAND
oordelen van wetenschappers in de kring van betrokken vakgenoten een zeker
gezag genieten, terwijl het oordeel van esthetische specialisten dat gezag niet
zelden ontbeert, zowel in de eigen professie als in bredere kring.
Bestuurlijk
Was de staatszorg voor de cultuur, voorzover deze bestond, in de eerste helft van
de negentiende eeuw geconcentreerd bij de Koning en in de tweede helft bij het
Ministerie van Binnenlandse Zaken, vanaf 1919 viel het kunst- en cultuurbeleid
onder de verantwoordelijkheid van de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
(OK&W). In 1965 vond een ingrijpende departementale herindeling
plaats, waarbij kunsten, oudheidkunde, natuurbescherming, omroep en bibliotheken
als ‘buitenschoolse cultuurzorg’ werden gescheiden van onderwijs en
wetenschappen. Onder de noemer ‘cultuur’ werden ze ondergebracht in het
nieuwe Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (CRM). De
instelling van dit ministerie markeerde de uitbouw van de verzorgingsstaat.
Volgens de toenmalige minister betrof het ‘een uiting van het groeiend besef dat
naast voorzieningen inzake de welvaart meer voorzieningen voor het cultureel en
maatschappelijk welzijn nodig zijn’.
In 1982 werden het Ministerie van CRM en een deel van het Ministerie van
Sociale Zaken en Volksgezondheid samengevoegd tot het Ministerie van Welzijn,
Volksgezondheid en Cultuur (WVC). Van de welzijnsideologie uit de jaren zestig en
zeventig werd toen weer enigszins afstand genomen; men was cultuur intussen
weer meer gaan zien als een autonoom object van overheidszorg. Deze visie kreeg
in 1985 extra reliëf toen het mediabeleid met het beleid voor de scheppende en
uitvoerende kunsten, musea, monumenten en archieven, en het internationaal
cultuurbeleid in één directoraat-generaal werd ondergebracht. Vier jaar later
werd daar het bibliotheekbeleid aan toegevoegd. Een belangrijke voorwaarde voor
een samenhangend cultuurbeleid was in vervulling gegaan.
In deze omvang keerde het beleidsterrein ‘cultuur’ in 1994 terug naar het ministerie
waaruit het in 1965 was losgemaakt. De vorming van het Ministerie van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschappen (OCenW), waarin cultuur behoort tot de portefeuille
van één van de twee staatssecretarissen, heeft een nieuwe impuls gegeven aan de
cultuureducatie. In lijn met het bij het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen
al bestaande organisatiemodel is het afzonderlijke directoraat-generaal voor Culturele
Zaken per 1997 opgeheven. De intact gebleven cultuurdirecties – Kunsten, Cultureel
erfgoed, Media, letteren en bibliotheken, Algemeen cultuurbeleid – vallen
thans ambtelijk onder de verantwoordelijkheid van de Directeur-Generaal Cultuur
en Arbeidsvoorwaarden, die zitting heeft in de Bestuursraad van het ministerie.
68