Sama świadomość nie wystarczy - Sayadaw U Tejaniya

Koncentracja tego typu wygląda na silną, jednak w rzeczywistości jest bardzo wątła.
Gdy próbujesz praktykować uważność pod nieco bardziej wymagającymi
okolicznościami, jak na przykład podczas rozmów i kontaktów towarzyskich,
znacznie trudniej jest rozwinąć w sobie samādhi. Będziesz do tego zdolny jedynie z
otwartym umysłem i właściwym podejściem. W takich warunkach musisz być
bardzo zmyślny, by umiejętnie wytworzyć w sobie samādhi, które jednocześnie
będzie mogło trwać znacznie dłużej. Ten rodzaj samādhi jest także znacznie bardziej
elastyczny, ponieważ nie zależy od sztucznych warunków. Za każdym razem gdy
tylko zgubisz uważność, po prostu spokojnie starasz się powrócić do swojej
praktyki.
Nie jest realnie możliwe mieć nieustającą świadomość i samādhi w życiu
codziennym. Będą obecne przez pewien okres czasu po czym najzwyklej w świecie
znikną, gdy tylko zatracisz się w codziennych czynnościach, tak by z powrotem
wrócić do swojej uważności. Jeśli posiadasz właściwe podejście i nawet gdy się
gubisz – po chwili potrafisz to dostrzec i powrócić do świadomości, wszystko jest w
jak najlepszym porządku. Natomiast gdy masz ustalony pogląd w głowie, że rozwój
uważności i samādhi może odbywać się tylko pod specjalnymi uwarunkowaniami,
staniesz się sztywny i utkniesz w swojej praktyce.
Dhamma-vicaya, bojjhaṅga oraz sampajañña
Jogin: W pierwszej książce nie wspominasz nic o wnikliwym dociekaniu zjawisk
(dhamma-vicaya). Wspominasz natomiast o tym w rozdziale „Bądź świadomy
inteligentnie”. Zgadza się?
SUT: Tak, to prawda.
Jogin: Mógłbyś powiedzieć coś więcej na temat znaczenia i na czym dokładnie
polega dhamma-vicaya ?
SUT: Medytacja vipassany to praca z inteligencją. Dlatego dhamma-vicaya jest
istotna. Celem vipassany jest mądrość. Jeśli chcesz zyskać mądrość, musisz zacząć z
mądrością, innymi słowy musisz szukać mądrości, by zdobyć mądrość. Dlatego
często zadaję joginom to pytanie: „Wszyscy jesteśmy puthujjana (pospolitymi
ludźmi) a definicją puthujjana jest – ten, który jest pełen skaz – jak więc możecie iść
za moimi wskazówkami i medytować bez skaz?”
Skoro jest w nas dużo skaz, nie możemy medytować bez nich. Jak zatem zacząć?
Puthujjana powinien rozpocząć praktykę od informacji na temat amoha, czyli od
mądrości. Mimo, że pospolici ludzie są pełni skaz, posiadają pewną mądrość w
sobie. Buddyzm odróżnia trzy rodzaje mądrości: sutamayā paññā, cintāmayā paññā
oraz bhāvanāmayā paññā. Pierwsza z nich to informacja, podstawowa wiedza. Druga
mądrość polega na używaniu własnej inteligencji, racjonalnego umysłu, logiki i
rozumowania. Trzeci rodzaj to wgląd. Dhamma-vicaya zalicza się do cintāmayā paññā.
Jakie są warunki do pojawienia się dhamma-vicaya oraz możliwości jej użycia?
103