Sama świadomość nie wystarczy - Sayadaw U Tejaniya

Przyczyną będzie posiadanie informacji, a chodzi tu o właściwą informację. W
momencie, gdy posiądziemy tę podstawową, czy też ogólną wiedzę, będziemy też
potrafili myśleć. Miałem to szczęście mieć dobrego nauczyciela, który dał mi
mnóstwo informacji i porad, które mogłem wprzęgnąć w moją praktykę
medytacyjną. Jestem bardzo wdzięczny za ten rodzaj „przestrzeni”, którą mój
nauczyciel dał mi, tak bym mógł samodzielnie zdobyć wiedzę. Gdy tylko odkryłem
coś nowego dzięki medytacji, natychmiast szedłem i pytałem się o to Sayadawgyi.
On generalnie zadawał mi tylko jedno pytanie: „Dlaczego?”, na które nie potrafiłem
odpowiedzieć, a on nie dawał mi od razu wyjaśnień. Ponieważ chciałem wiedzieć
natychmiast, poświęcałem całą moją energię, by znaleźć odpowiedź. Dla takiego
rodzaju badania sama świadomość nie wystarczy. Musiałem użyć moich szarych
komórek. To było inteligentne poszukiwanie, dhamma-vicaya. Chciałem się
dowiedzieć i było to dla mnie zawsze konstruktywne wyzwanie - pewien rodzaj gry
– więc próbowałem różnych sposobów by znaleźć wytłumaczenie. Zazwyczaj
znajdywałem odpowiedzi, ale czasem nie były one właściwe ani satysfakcjonujące.
Gdy mój nauczyciel dostrzegał, że nie daję sobie rady, wtedy wyjaśniał mi na czym
rzecz polega.
Trzy z siedmiu czynników oświecenia (bojjhaṅga) to przyczyny, cztery pozostałe
to efekty. Te przyczyny to: sati, dhamma-vicaya oraz viriya. Można śmiało zaprząc te
czynniki, można aktywnie ich użyć. Efektami są: pīti, passaddhi, samādhi oraz
upekkhā. Nie możemy ich wytworzyć, nie możemy sprawić by się zadziały. Gdy
mówiłem o trzech rodzajach mądrości powiedziałem, że dhamma-vicaya podchodzi
pod cintāmayā paññā. Jeśli chodzi o upekkhā, jeden z siedmiu czynników oświecenia
to zalicza się go do bhāvanāmayā paññā. Oznacza równowagę, która powstaje na
bazie prawdziwego zrozumienia.
Inteligencja i mądrość są niezbędne do praktyki vipassany. Dhamma-vicaya jest
pewnego rodzaju mądrością i jest jak najbardziej potrzebna. Vipassanā działa na
tych, którzy są inteligentni i potrafią myśleć samodzielnie. Dla takich osób jest
całkiem łatwo rozumieć pewne sprawy. Dla osób, które mają wrodzoną mądrość i
błyskotliwość, które mają silną cintāmayā paññā, dla nich nie będzie trudności ze
zrealizowaniem bhāvanāmayā paññā. Jednak ci, którzy są słabi w cintāmayā paññā, ich
zdolność do rozumnego myślenia i do logicznego wnioskowania nie jest jeszcze w
pełni wykształcona. Takim osobom zajmie nieco więcej czasu by zdobyć
bhāvanāmayā paññā. Ludzie tacy powinni bardziej polegać na sutamayā paññā. Muszą
zebrać sporo informacji i szukać rady wśród innych ludzi. Skoro nie potrafią sami
dać właściwych odpowiedzi, zatem inne osoby powinny powiedzieć im co należy
robić.
Zgodnie z tekstami istnieje siedem warunków, by mogła zaistnieć dhamma-vicaya:
1. Zadawać pytania dotyczące Dhammy, rozmawiać na tematy związane z
Dhammą, wielokrotnie badać te zagadnienia, często myśleć o nich.
2. Oczyszczać to, za co jest się odpowiedzialnym, zarówno tyczy się to spraw
wewnątrz jak i rzeczy na zewnątrz. Przyczynia się to do jasności umysłu. Taka
przejrzystość jest warunkiem do zaistnienia mądrości. (Czystość na zewnątrz
oznacza dbanie o ciało, jak też troska o schludność najbliższego środowiska – na
104