Sama świadomość nie wystarczy - Sayadaw U Tejaniya

Jogin: Praktykowałem w sposób jaki mi poradziłeś, jednak nadal męczę się dość
szybko. Wygląda jakbym robił wszystko tak jak poleciłeś, więc z praktyką wszystko
jest w porządku. Jedynie obserwując aktywność umysłu zaczynam się męczyć.
SUT: Czy umysł akceptuje wszystko co dostrzega?
Jogin: Nie, reaguje na wiele rzeczy, które napotyka.
SUT: To właśnie to powoduje, że się męczysz. Jeśli zauważysz, że reagujesz na
doświadczenia zbyt mocno, lepiej rozpocząć praktykę samathy. Gdy na przykład
zauważysz w sobie niechęć, zaakceptuj ją i zmień obiekt medytacji na coś
neutralnego jak oddech lub doznania w ciele. Poobserwuj to przez jakiś czas, by
uspokoić umysł. Potem ponownie zacznij obserwować awersję przez jakiś czas – w
ten sposób zmieniaj te obiekty co jakiś czas. Wielu joginów uważa, że zbyt trudne
jest dla nich nieustanne obserwowanie umysłu. Skoro nie ma w nas jeszcze
rzeczywistej mądrości i jeśli jesteśmy uzależnieni od intelektualnego stymulowania
mądrości, powinniśmy używać praktyki samathy, gdy będziemy chcieli uspokoić
umysł.
Depresja
Jogin: Czy mógłbyś powiedzieć nieco więcej o depresji? Jak powinniśmy radzić
sobie z tak trudnymi stanami umysłu?
SUT: Powinieneś zacząć badać depresję jako aktywność umysłową. Musisz
dowiedzieć się, co właściwie powoduje, że pojawiają się stany depresyjne i
obserwować efekty jakie się z tym wiążą.
Są dwa sposoby radzenia sobie z depresją. Możesz spróbować praktyki samathy,
by rozwinąć w sobie samādhi. Gdy ten stan umysłu będzie coraz silniejszy, wtedy
depresja będzie stawać się coraz słabsza. W pewnym momencie depresja może
całkowicie zniknąć, jednak tylko na moment. Będzie powracała nieustannie, gdy
tylko samādhi będzie nieobecne i wtedy na nowo zaczniesz odczuwać efekty
depresji. Jedynie dzięki pełnemu zrozumieniu możesz całkowicie pokonać ten
negatywny stan umysłu. Najbardziej efektywnym sposobem jest obserwacja, w taki
sposób, by faktycznie poznać powody i uwarunkowania depresji. Umysł będzie
mógł uwolnić się od tych skaz jedynie wtedy, gdy to wszystko sobie uprzytomni.
Dla tych wszystkich osób cierpiących z powodu depresji najlepszym sposobem
może okazać się użycie kombinacji tych dwóch metod. Najpierw najlepiej zacząć
praktykę samathy by osiągnąć pewien stopień samādhi. Gdy umysł będzie już nieco
bardziej zrównoważony można rozpocząć vipassanę, czyli można będzie zacząć
obserwować i badać depresję. Gdy uczucia i emocję będą zbyt silne by patrzeć na
nie bezpośrednio, a umysł będzie przez to zbyt pobudzony, wtedy najlepiej
powrócić do praktyki samathy, tak by umysł się uspokoił i mógł bez przeszkód
obserwować i badać. Być może trzeba będzie przez pewien okres czasu zmieniać w
31