Sama świadomość nie wystarczy - Sayadaw U Tejaniya

Umysł, który pojął dukkha nie będzie lgnął do szczęścia ani nie będzie
przeciwstawiał się czemukolwiek co się przejawia – będzie w zupełnej harmonii z
tym, co odbywa się w rzeczywistości.
Wszystkie istoty doświadczają dukkha, ale tylko te, które rozpoznają dukkha mogą
zapracować na swoje wyzwolenie. Przejrzyste rozpoznanie i zaakceptowanie dukkha
potrafi zaprowadzić do samowyzwolenia. Buddha powiedział że ci, którzy widzą
dukkha, dostrzegają także jej koniec. Jeśli w pełni zrozumiemy dukkha, wtedy
dokładanie starań w kierunku Nibbāny stanie się jedyną rzeczą wartą realizacji.
Wgląd czy mądrość
Jogin: Rzadko używasz słowa wgląd. Ciągle tylko mówisz o mądrości. Nie jestem
pewien czy używasz innego modelu od tego do którego jestem przyzwyczajony, czy
być może tylko jest to inna terminologia tego samego modelu? Uczono mnie, że gdy
stosuje się odpowiednio uważność, można wzbudzić samādhi, a ono potrafi
doprowadzić do wglądu, który to z kolei wzbudzi mądrość. Czy zgadzasz się z tym
modelem czy też inaczej to rozumiesz?
SUT: Używam tego samego „modelu”. To na co patrzymy to tylko procesy
fizyczno-mentalne. Z czasem, wraz z doświadczeniem medytacyjnym nasze
rozumienie tych procesów ulega zmianie. Czy będziemy to nazywać zrozumieniem,
wglądem czy mądrością nie ma większego znaczenia. Są to tylko różne słowa
wskazujące to samo.
Istnieje pewien rozwój na poziomie zrozumienia. Dla przykładu, świadomość
potrafi dostrzec, że coś jest myślą. Gdy poziom świadomości wzrasta, wtedy
mądrość rozumie, że „to jest umysł”. Gdy takie zrozumienie, czyli „to jest tylko
umysł” będzie umiarkowanie stabilne, wtedy mądrość zacznie już dostrzegać „to się
tylko dzieje”.
Ważne jest aby pamiętać, że tylko gdy nie ma moha, lobha czy dosa w
obserwującym umyśle, wtedy możemy mówić o pojawieniu się wglądu czy o
zrozumieniu.
116