MaquetaciÛn 1 - Crónicas de la Emigración

212 Mulleres da emigración
devolvía. Por suposto que o usou durante moito tempo. Era un
chaleco tecido a man, con restos de nobelo de la de distintas
cores: castaña, parda clara, amarela nun agradable “degradé”.
Moi axiña comprendín porque era unha voz que sempre escoitaba.
Agradáballe falar, cun timbre moi especial, non moi alto
mais audible. Os modos lentos, mais tecendo o seu discurso
coa sabedoría da vida e da súa militancia.
Era un discurso simple; sorprendíame non escoitar termos políticos
aos que estaba acostumada pola militancia estudiantil.
Nese habitáculo da illa puxeron dous catres nos extremos, no
da dereita ao fondo estaban a Galega arriba e Paula debaixo.
Alí nos espacios roubados á represión a Galega contou a Paula
como eran os xogos das súas fillas pequenas; lembrou que
unha vez a súa filla Elsa e a súa sobriña Celeste (filla única de
Josefina e Pepe) prepararon tortas de barro no patio e recubríronas
cun po branco que era...¡veleno!, por suposto que remataron
todos no hospital e afortunadamente o accidente converteuse
nun recordo das trasnadas infantís.
Ao mes volvemos ao depósito de `Capucha´ no terceiro
andar do Casino de Oficiais e entre os prisioneiros xa todos
eramos vellos amigos.
Xa nos enteiraramos de que a Gallega fora secuestrada co seu compañeiro
Raimundo que non estaba con nós. Durante a estadía na
illa Paula atopouse coa su tía Thelma, que tamén fora secuestrada
desde marzo na ESMA; ela contoulle que ao home da Gallega o
mataron a golpes uns gardas no corredor, logo da tortura.
Paula contoullo ao bo amigo da galega, o gordo Ramón, quen
chorou a perda do seu amigo; cando puido recompoñerse, e en
momentos de descoido dos gardas, contoulle a todo o grupo o
que acontecera. A Gallega estivo varias horas ou días, coa
caperuza posta e nos permisos moi retraída. Mais recompúxose
polos seus compañeiros, pola súa familia que estaba fóra e
en poucos días volveu ser ela outra vez, con moita forza e vitalidade,
mais cunha cor de tristura nos seus ollos.
Lembro que deitada na súa colchoneta, coa caperuza repregada
sobre a súa cabeza, apoiaba os brazos no chan de cemento
e conversaba longos minutos sobre calquera tema cotián. Eu
teríaos esgotado en cinco frases; mais ela non, conversaba con
Paula e o resto sobre os distintos xeitos de preparar unha comida,
ou unha prebe ou unha salada. Moitas gardas permisivas
estiveron dedicadas a ese tema transcendente, que contribuía a
reemprazar na nosa imaxinación o pequeno anaco de carne con
pan que era o noso vital alimento.
Era moi curta de vista, miope e usaba uns grosos lentes “cu de
botella” segundo ela, usábaos para ocultar os seus trazos e