De AWBZ internationaal bekeken - Rvz

Algemeen
De maatschappelijke vraag is steeds wat (collectief) ‘betaalbare goede’
zorg is. Nederland heeft bijvoorbeeld een sobere financiering voor
verpleeghuizen. Volgens velen is dit achtergrond geweest voor het
recente negatieve IGZ-rapport betreffende de verpleeghuiszorg.
In Portugal lijkt men echter een stap verder te zijn: daar is in het kader
van het kwaliteitsbeleid (en na vele misstanden) bij de verpleeghuizen
een ISO-norm geformuleerd en ingevoerd. Wat Nederland betaalbaar
en goed vindt rond de verpleeghuiszorg loopt dus in zeker opzicht
achter bij Portugal, ook al is met het voorgaande niet gezegd dat ISOcertificering
afdoende garanties geeft voor een behoorlijke kwaliteit.
Dat hangt immers af van de vraag welke zaken in het zorgproces op
welke manier zijn vastgelegd in het kwaliteitsbeleid. De winst lijkt
echter te zitten in het feit dat er controleerbaar kwaliteitsbeleid is 7 .
Een concrete les voor Nederland is dat het denken over systematische
kwaliteitsborging van de verpleeghuiszorg elders verder is gevorderd
dan in Nederland, waar een dergelijk systeem nog niet aanwezig is.
Evenzeer op basis van het materiaal uit Portugal als uit recente voorbeelden
afkomstig uit Nederland, is dat nog steeds belangrijke lessen niet alleen
worden getrokken uit ‘good practice’. ‘Bad practice’ blijkt op vele terreinen,
inclusief de (langdurige) zorg, belangrijke lessen en ontwikkelingen op te
leveren, indringender en dwingender dan de lessen die uit ‘good practice’
komen. De recente Nederlandse ontwikkelingen rond de kwaliteitsborging
in de verpleeghuiszorg zijn hiervan een voorbeeld.
Al naar gelang aspecten als de maatschappelijke visie op de rol van de
overheid, de omvang van de werkgelegenheid en arbeidsproductiviteit in
een gegeven economische context is het makkelijker dan wel moeilijker
om de betaalbaarheid via publieke (of: collectieve) middelen te garanderen.
De landenrapporten geven ons aanleiding om te constateren dat
sprake is van een zekere beleidsconvergentie tussen Noord en Zuid juist
vanwege de combinatie van betaalbaarheid en kwaliteit.
Zo is in Zweden de verantwoordelijkheid voor langdurige zorg vooral
een overheidstaak en betrokkenen stellen dat ook nu de Zweden best
bereid zijn te betalen voor kwaliteit van zorg en niet voor uitgeklede
diensten. Echter, het door ons verzamelde materiaal laat al sinds de jaren
‘90 een gestage uitholling zien van de verzorgingsstaat, met een gelijktijdig
toenemende aandacht voor mantelzorg (en de particuliere sector) 8 .
Zo introduceert het land eigen bijdragen, verscherpt het de toegangscriteria
en beperkt het de omvang van de publieke voorzieningen (waardoor
wachtlijsten ontstaan) of kan het – waar in de zorg voor mensen
met beperkingen wachtlijsten verboden zijn – onvoldoende personeel
krijgen (waardoor andere oplossingen met minder kwaliteit gevonden
RVZ
Langdurige zorg in het buitenland, lessen voor Nederland? 17