De AWBZ internationaal bekeken - Rvz

mogelijkheid van pensioenopbouw en de mogelijkheid van noodopvang.
Er blijken veel initiatieven mogelijk die de steun voor mantelzorgers
verbeteren.
- De discussie rond en over mantelzorg zal mogelijk – in het verlengde
van het Duitse voorbeeld – gaan juridiseren. Daarbij lijken in
Nederland vooralsnog andere concrete vragen centraal te staan.
Wel lijkt de essentie soortgelijk: waar houdt eigen verantwoordelijkheid
(van patiënt of mantelzorger) op en waar begint de collectieve verantwoordelijkheid
(via bijvoorbeeld het basispakket)?
Dubbele afgedwongen solidariteit van mantelzorgers
Een beeld dat impliciet uit de studies naar voren komt, is dat
vergrijzende samenlevingen een dubbel belaste mantelzorger genereren
(ook zonder aspecten als het combineren van arbeid met mantelzorg
en/of kindzorg):
1 minder mantelzorgers krijgen de morele plicht om voor meer
mensen intensiever te zorgen omdat het professionele (publieke)
circuit het niet (direct) doet;
2 mantelzorgers dragen financieel bij aan het systeem, hetzij via
solidariteitsverrekeningen via bijvoorbeeld premies of fiscus, maar
mogelijk ook via directe betalingen (zie de discussies in Duitsland
en bijvoorbeeld de praktijk in Spanje) voor de zorg voor hun
naaste. Zij dragen niet alleen de kosten voor de zorg voor hun
naaste familielid, maar betalen tevens voor degenen zonder
mantelzorgnetwerk (gescheiden, zonder kinderen, enzovoorts).
Toch is niet te verwachten dat mantelzorgers zullen gaan staken of
publieke actie zullen gaan voeren tegen deze dubbele belasting. Wél is
denkbaar dat ze op een andere manier – niet collectief maar individueel
– ‘in opstand’ komen tegen de situatie: ziekmeldingen op de werkplek,
minder goede zorgverlening, misstanden in de relatie (tot aan mishandeling
toe), enzovoorts. Dat kan, zoals hierboven gesuggereerd, ook de
vorm van een (proef-)proces aannemen.
Daarom is het van belang dat de lezer zich realiseert dat in voorgaande
discussie over publiek en privaat impliciet ook de solidariteitsdiscussie
gevoerd wordt over patiënten mét en met patiënten zonder mantelzorg.
Waar echter nog niet over lijkt te worden nagedacht, is of en hoe
solidariteit met mantelzorgers vorm te geven is, anders dan via de nu
bestaande ondersteuningsvormen (hulp, assistentie, morele support).
Deze steunvormen – zeker noodzakelijk – beogen immers eerst en vooral
de mantelzorg te stimuleren maar gaan niet in op bovengenoemde
dubbele houtgreep waarin mantelzorgers terecht komen.
De discussie over rechten en plichten van familieleden die rond langdurige
zorg in Duitsland via de opperste rechter wordt gevoerd, is
RVZ
Langdurige zorg in het buitenland, lessen voor Nederland? 35