De AWBZ internationaal bekeken - Rvz

Een eerste les uit het materiaal, is dat verscherping van de toegangscriteria
tot de publiek gefinancierde langdurige zorg op meerdere plaatsen plaatsvindt.
In grote lijnen zoekt men overal een concentratie op de complexere,
intensievere hulpvraag.
Een tweede les is dat waar Nederland een centrale indicatiestelling voor
AWBZ-zorg heeft ingevoerd, de trend in sommige andere landen (Verenigd
Koninkrijk, Zweden, Denemarken, Finland) juist is om deze decentraal te
laten verrichten. Nederland lijkt deze keuze te maken uit overtuiging dat
Nederlanders willen dat overal dezelfde diensten beschikbaar moeten zijn
vanuit een gevoel van rechtsgelijkheid binnen de natiestaat. Klaarblijkelijk
– al was het maar vanuit het gegeven dat zich op dit punt geen beleidswijzigingen
voor lijken te doen – leeft dit sentiment elders minder.
De verscherpte toegang tot publiek gefinancierde langdurige zorg
komt ook tot uitdrukking in de betaling voor de zorg. We zagen diverse
vormen waarbij financiële claims ook bij leden van de (extended) family
terecht kunnen komen op basis van een inkomens- of vermogenstoets.
In twee landen kwamen we daarop expliciete vormen van vermijding
van het systeem door de doelgroep tegen: ouderen die bewust geen
claim op het publieke systeem leggen om zo erfenissen voor hun kinderen
veilig te stellen of anderszins hun familieleden financieel te ontzien.
Omgekeerd zien we in Schotland dat men de social care gratis maakt,
dus de toegang beslist niet door financiële argumenten wil beperken.
In Nederland zijn we sommige systemen van eigen betalingen en/of
betalingen door familieleden én de gevolgen daarvan – waarbij een
zorgvraag niet wordt geëxpliciteerd vanwege oneigenlijke argumenten zoals
erfenis- en andere familiekwesties – de afgelopen jaren ontgroeid. Het is
echter denkbaar dat – afhankelijk van de eventuele hernieuwde inrichting
van een systeem van langdurige ouderenzorg – dergelijke oneigenlijke
modellen weer opnieuw aan de orde komen. Ex ante analyses op dit punt
en preventie van oneigenlijke systemen is daarom aan te bevelen.
De achtergronden en motieven achter de keuzes van Schotland rond de
‘social care’ vragen in het bijzonder aandacht, juist omdat daar fundamenteel
andere financieringskeuzes worden gemaakt dan in Nederland.
Het verdient daarom aanbeveling de ontwikkelingen in Schotland nader
te volgen op aspecten van omvang van de vraag, kwaliteit van zorg,
macrokosten enzovoorts.
Privatisering zorgstelsel: wat gebeurt er met de anderen?
Hoe de ontwikkeling ook gaat, de ontwikkeling gaat vrijwel overal –
zoals voorgaand met de toegang tot (langdurige) zorg – richting meer
private financieringssystemen en verantwoordelijkheden. Dit heeft ten
principale gevolgen voor de mogelijkheden binnen een samenleving
RVZ
Langdurige zorg in het buitenland, lessen voor Nederland? 21