De AWBZ internationaal bekeken - Rvz

het denken in de gehandicaptensector. De Zweedse beleidsmakers
bij overheid en Health and Welfare Board zochten aansluiting bij de –
in het gehandicaptenbeleid door de WHO ontwikkelde – indeling in
stoornis- handicap- beperking; een indeling die de handicap meer in
relatie tot de samenleving plaatst.
Planning en financiële verantwoordelijkheden werden in de handen van
gemeentes gelegd en men voerde opnieuw – net als in de Ädelreform –
prikkels in die sociale bedden binnen de GGZ-instellingen moesten
verminderen. Op grond van de ‘Municipal Financial Responsibility Act’
zijn gemeentes verplicht te betalen voor personen met GGZ-problematiek
die in residentiele setting verblijven of zouden moeten doorstromen
naar woning met assisted living diensten. De wet leidde tot contractuele
relaties tussen gemeentes en regionale overheden. De samenwerking
tussen GGZ-werkers en social services werkers liep en loopt echter
regelmatig stroef: dit is wellicht verklaarbaar op grond van verschil in
training/beroepsidentiteit. De social services werkers zijn generalisten,
waar de GGZ-werkers zich opstellen als experts.
Zorg voor gehandicapten
Sinds 1993 ligt alle verantwoordelijkheid voor dienstverlening en ondersteuning
aan mensen met een handicap bij de gemeentes. De ideologie
hierachter is die van volwaardig burgerschap; mensen met een handicap
moeten in staat gesteld worden om volop mee te doen in de samenleving.
Waar de lokale overheid de belangrijkste democratische overheid
is, lag het op grond van het denken over volwaardig burgerschap voor
de hand dat gemeentes de verantwoordelijkheid voor diensten aan deze
groep burgers zou gaan dragen. Mensen met een handicap maken in
Zweden zo’n 0,6% van de bevolking uit. De relevante services and
support wet die tot LLS wordt afgekort, biedt hen een hard recht op
zorg, anders dan ouderen of GGZ-cliënten kennen.
De wet biedt gemeentes geen enkele manoeuvreerruimte, doordat
expliciet is vastgelegd welke groepen mensen met een handicap onder de
werking vallen. Er bestaat een menu van tien diensten dat hen geboden
dient te worden (zie kadertekst). Bovendien schrijft de wet voor dat
zij zelf invloed moeten kunnen uitoefenen op de ondersteuning en
diensten die zij ontvangen.
De wet biedt een direct voor de rechter inroepbaar recht. Hiervan wordt
dan ook veelvuldig gebruik gemaakt waar mensen met een handicap het
besluit van hun gemeente onvoldoende vinden. Uit een evaluatie door
Socialstyrelsen in 1999 bleek dat de wet goed heeft bijgedragen aan
kwaliteit van leven van mensen met een handicap. Vooral de persoonlijk
assistenten en woonvoorzieningen voor kleine groepen (maximaal vijf
bewoners, ook als het gaat om mensen met meervoudige c.q. zeer
ernstige handicaps) worden als belangrijke redenen hiervoor gezien.
RVZ
Langdurige zorg in het buitenland, lessen voor Nederland? 99