De AWBZ internationaal bekeken - Rvz

7 Zweden
7.1 Inleiding
In Zweden staat het behoud van de welfare services hoog op de politieke
agenda. De meeste aandacht gaat naar de ouderenzorg, zowel wat betreft
aandacht van het grote publiek als van de politieke elite. In bredere zin
moge de nationale politieke interesse blijken uit het verkiezingsprogramma
van de socialistisch democratische partij, een van de twee regeringspartijen
die met de slogan ‘care-cure-schools’ de verkiezingen in ging.
Het debat gaat vooral over de grenzen aan de publieke verantwoordelijkheid.
Naar aanleiding van een recente tv-show waarin eenzame ouderen
getoond werden, vraagt het grote publiek zich af of men nog op de
goede weg is. Institutionele zorg is afgebouwd, maar strakke bezuinigingen
blijven de langdurige zorg in veel gemeentes treffen. Thuiszorg is
namelijk ook in veel gemeentes op een lager peil gebracht en mantelzorgers
hebben een groeiende taak gekregen. In een land dat sinds de
17e eeuw lokale overheidsbemoeienis met gezondheidszorg kent is dit
een grote verandering in de praktijk ten opzichte van de breed gedragen
officiële Zweedse visie dat de staat en niet de familie of de markt
verantwoordelijk is voor zorg van goede kwaliteit (Gingrich 2005).
De grote veranderingen zijn in begin van de jaren 90 door middel
van beleid ingezet.
7.2 Maatschappelijk stelsel
Zweden kent een hoge arbeidsparticipatie van vrouwen en van ouderen
t/m 64 jaar (69% in 2003), waar het Europese gemiddelde op 38% zit.
In het Zweeds Nationaal Actieplan Werkgelegenheid geeft de regering
bovendien aan dat de gemiddelde leeftijd waarop mensen stoppen met
werken sinds 2001 ook weer stijgt; in 2003 was dit 63,1 jaar. Waar kosten
van zorg vanwege de gevorderde vergrijzing als politiek onderwerp
op de agenda van de Zweedse regering zijn gekomen, worden oplossingen
vooral in de richting van de arbeidsmarkt gezocht. Meer mensen
langer aan het werk houden levert een financiële dekking voor stijgende
kosten van zorg, zo is de redenering. Deze denktrant kent een breed
draagvlak, ook onder sociale partners.
Zweden richt zich dan ook op flexibele arrangementen met een
uitbreiding van ouderschapsverlof en flexibiliseren van de pensioenleeftijd/deelpensioen:
het is mogelijk om met 67 jaar met pensioen te gaan
dan wel met deelpensioen te gaan vanaf 61 jaar, terwijl men doorwerkt
en daarmee ook doorbouwt aan pensioenrechten. Overigens laat dit
onverlet dat het life time income een fundament van het Zweedse
model vormt. Elke Zweedse kroon die betaald is in de vorm van een
RVZ
De AWBZ internationaal bekeken: langdurige zorg in het buitenland 90