Chronische zorgbehoeften bij personen met een NAH - KCE

44 NAH KCE reports 51
3 “ZORGNOOD”: DEFINITIE EN
LITERATUURGEGEVENS VOOR DE
DOELGROEP
3.1 INLEIDING
In hoofdstuk 4 zal door middel van een Belgische enquête getracht worden om te
inventariseren welke zorgnoden NAH personen (18-65 jaar) in de praktijk wel en welke
(nog) niet ingevuld worden. Uiteraard moet dan ook de term “zorgnood” gedefinieerd
worden. Vraag is ook welke theoretische onderbouw men best gebruikt bij de evaluatie
van zorgnoden. Bovendien werd er in dit project voor geopteerd, mede gezien de
initiële vraagstelling in de opdracht, om alleen die personen te includeren waarvoor
sprake is van “zware zorgbehoevendheid”. Dit vraagt om een definiëring van “zware
zorgbehoevendheid”. Wanneer tenslotte deze zware zorgbehoevendheid vastgesteld
dient te worden door derden, is er nood aan een meetinstrument, zodat de subgroep
met een zware zorgnood eruit gelicht kan worden. Om deze begrippen te bepalen en
eventueel een bruikbare meetschaal op te sporen, werd een literatuurstudie uitgevoerd,
die besproken wordt in paragraaf 3.2.
In paragraaf 3.3 werd een literatuurstudie uitgevoerd naar bestaande gegevens omtrent
zorgnoden bij de 4 geselecteerde subgroepen van deze studie: CVA, traumatisch
hersenletsel (TBI), multiple sclerosis, ziekte van Huntington.
3.2 DEFINITIES EN BEGRIPPENKADER: ZORGNOOD, ZWARE
ZORGBEHOEVENDHEID, ZORGNOODEVALUATIE
3.2.1 Begripsbepaling: Noden of Behoeften - Gezondheidsnood - Nood aan
gezondheidszorg of Zorgnood
Om tot een omschrijving van de gehanteerde begrippen te komen werd enerzijds
Medline (via PubMed), anderzijds Sociological Abstracts doorzocht. De Meshtermen
“Health services needs and demands” en “Needs Assessment” werden gekoppeld aan
de niet-Meshterm “Definition”. (Voor zoekstrategie: zie Appendix bij hoofdstuk 3). Van
de weerhouden artikels werd ook de referentielijst doorlopen om eventueel
bijkomende nuttige verwijzingen op te sporen.
Over de inhoud van het begrip “needs” of noden, behoeften is er door de eeuwen heen
veel gediscussieerd. Artsen, filosofen, sociologen, economisten hebben elk een andere
kijk op wat noden zijn 65-68 . Toch kunnen er een aantal algemene, hedendaagse
begrippenkaders geschetst worden.
Noden kunnen enerzijds beschouwd worden als objectief (vb. de nood aan voedsel om
te overleven), anderzijds hangen noden ook steeds samen met de sociale en culturele
context waarbinnen ze geformuleerd worden: de noden in de Westerse maatschappij
zijn heel anders dan in de Afrikaanse 66 . Er kan sprake zijn van individuele noden, maar
ook van noden op niveau van een (sub)populatie. Binnen het begrip “needs” wordt
verder onderscheid gemaakt tussen “felt needs” en ”expressed needs” : felt needs
worden aangevoeld maar er wordt niet noodzakelijk ook op ingegaan; expressed needs
zijn die noden die ook effectief tot een hulpvraag leiden. De begrippen “unmet needs”
en “undermet needs” tenslotte, zijn noden waaraan niet, respectievelijk onvoldoende,
tegemoet gekomen wordt door de geboden hulpverlening 69 . Noden worden
onderscheiden van “demands” of verlangens; deze laatste worden gedefinieerd als
datgene waar mensen om vragen, wat zij prefereren. Deze vraag kan vb. ook mee
bepaald zijn door het al dan niet terugbetaald zijn van een bepaalde service, etc.
Tenslotte is er de “supply”: het aanbod 70-72 . Noden, verlangens en aanbod overlappen
gedeeltelijk en beïnvloeden elkaar 71 .
Gezondheid werd in 1949 door de WHO gedefinieerd als “een status van een totaal
fysiek, mentaal en sociaal welbevinden en niet enkel de afwezigheid van ziekte of
gebrek”. Noden ivm. gezondheid (“health needs”) impliceren de wijdere sociale en