Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

_________________________________________________________ 103
творби...“ Продолжил да пишува песни како ученик во гимназијата во
Крагуевац. Едната, иако била напишана на тогашниот српскохрватски
јазик, имала референ: „...оздола идат сејмени“. Првата песна целосно
напишана на македонски јазик била „Писмо на една мајка“, под
влијание на познатата песна на Сергеј Есенин.
Така се родил македонскиот поет Блаже Конески.
Критичкото издание го разгледува и го расчистува прашањето
за карактерот и судбината на стиховите од циклусот „Од стариот нотес“
со песни од периодот 1941–1945 г., кој за првпат бил објавен во сп.
„Современост“ во 1958 г., а долги години бил чуван кај писателот
Владо Малески. Другите песни од овој период, а ги имало повеќе,
според него се изгубиле во виорот на војната (1943–1944) и сè до денес
не се пронајдени.
Првите песни на Конески, како што ќе може да се увери
читателот на ова издание, носат впечаток на наивност, но и невиност.
Тоа се стихови криени и сочувани во интимните тетратки на поетот и
се разликуваат од песните на другите македонски поети што во тој
момент исто така дебитирале. Кај повеќето од нив пресуден бил контекстот,
историското време, време што наметнуваше бучни политички
ангажмани и естрадна реторика, искажувана низ засилени и високи
звучни децибели. Сето тоа ѝ беше далечно и туѓо на поетската природа
на Конески. Како поет, тој како да молчеше, а неговата „проста и
строга“ песна го чекаше својот миг, својот час. И, тој час дојде...
Многумина, меѓу кои и авторот на овие редови, своевремено
мислеа дека тој дојде дури со појавата на „Везилка“ (1955), извонредната
стихозбирка, можеби најдобрата поетска книга во сета наша
поезија од средината на XX век. Но, сега, со ова критичко издание,
гледаме дека тоа не било сосема така. Сега откриваме дека тој пробив
во својот најголем дел е остварен две години пред тоа во книшката со
скромен наслов „Песни“ (1953), со песните како: „Ангелот на Св.
Софија“, „Пченица“, „Мак“, „Јаготки“ и подолгите песни: „Ракување“ и
„Песна со дете“, во кои извонредниот поет е веќе во својот полн замав.
Она што, притоа, изненадува е откритието дека цели 20 песни од оваа
збирка биле остварени во периодот во кој вревата на соцреализмот ги
исполнувала со незапирлива бучава нашите плоштади и јавни сали. Се
покажа дека во истото тоа време, песната на Конески, вистинската,
автентичната песна што ја разгоре и афирмира подоцна нашата национална
творечка самодоверба, и нè вреди меѓу народите со сопствени
автентични креативни достоинства – веќе постоела. „Везилка“ тоа
широко го обелодени и го вреди Конески меѓу врвните поетски творци
на тогашниот наш Парнас.
Како ретко кој поетски творец кај нас (но и во светот), Конески
остана исклучително плоден и креативен и во последната фаза од
својот живот, иако неговото здравје беше тешко нарушено, при што