Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

_________________________________________________________
120
отпор“, пишува: „Таа мисла беше на Младата македонска дружина што
си го додаде и епитетот ,книжовна‘ за да ги прикрие своите вистински
намери, а тие беа: врбување сомисленици што да заминат во Македонија,
и таму, на местото, како некогаш Левски и неговите другари, да
подготвуваат почва за револуционерното движење, во сообразност со
месните услови. Една комисија од потесен круг подготви устав и правилник
за организирањето, но од нив не остана никаков материјален
спомен: изгореа заедно со печатницата во Романија, каде што ги занесе
специјален човек“ 23 .
Според признанијата на најистакнатите претставници на ова
движење, дејноста на младата македонска интелигенција во Софија во
самиот почеток на последната деценија од XIX имала двојна програма –
една легална, а друга – конспиративна, едната културнонационална, а
другата револуционерно-ослободителна. Тоа го констатира и еден близок
сподвижник, што и самиот како ученик-бегалец од Белград во
Софија, зеде учество во овие процеси – сублиматорот на македонската
национална идеологија во почетокот на ХХ век Крсте П. Мисирков:
„Мисл'ата за национално обіединеін'е на македонците, – пишува
тој во 1903. – и ако под маската бугарцка, се зафати во 1890 г. Во краіо
на 1889 год. се префрлија во Бугариiа 30-40 души ученици и студенти
македонци од Белград во Софиiа.
Тиіе ученици сет душата на сите собитиіа во Македониiа од тогаі до
сега. Они беа запознаiани со Србиiа и Бугариiа, со нивните култури и цели
во Македониіа. Они и сознаа опасноста за дележ на Македониiа меѓу тиiе
две држаи, ако да бидит македонците сами да не се вооражат, за да си
извоіуваат сами, со свои собствени сили и средства слободиіа, и со тоа
да предупредат дележот на Македониiа.
По нивна инициатива – продолжува Мисирков – првен се образува
во зафатоко на деветдесетите години iедно национално сепаратистично
движеін'е со цел'а да се оддел'ат интересите на македонците од бугарцките
со возведуаін'е на іедно од македонцките наречиіа на степен на
литературен iазик за сите македонци. Орган на тоа сепаратистско
движеiн'е на македонците во Бугариiа беше журналот ,Лоза‘. Но тоа
дуовно движеін'е на македонците не се ареса на бугарцкото стамболовцко
праител’ство, коiе забрани да се издаат ,Лоза‘ и зафати да гонит
македонците сепаратисти. От тоа време ушче побегна Дамiан Груев, коi
шчо беше во броiот на македонците ученици, шчо поминаа од Белград
во Софија и во броіот на сепаратистите“ 24 .
23 П. п. Арсовъ, Произходъ на революционноти движение въ Македония и
първитy ст’пки на солунския „Комитетъ за придобиване политическитy права на
Македония, дадени £ отъ Берлинския договоръ“, „Бюлетинъ на врyменното прyдставителство
на обединената бивша в’трешна македонска революционна организация“, №
8, София, 19. VII 1919, 3.
24 К. П. Мисирковъ, За македонцките работи, София, 1903, 71-72.