Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

_________________________________________________________
148
na republikite bile inaugurirani vo ustavnite promeni (amandmani)
od 1989 godina, kade za prvpat bile utvrdeni na~inot i
postapkata na odlu~uvawe za pravoto na samoopredeluvawe, vklu-
~itelno i pravoto na otcepuvawe od federacijata.
Vo tekot na 1990 godina, po neuspehot na XIV Kongres na
SKJ (јануари 1990), stana dominantna idejata za partisko-politi~ki
pluralizam kako glavna to~ka vo dvi`eweto kon sistem na
parlamentarna demokratija. Vo Makedonija se formiraat pogolem
broj politi~ki partii od razli~na proviniencija, duri i na
etni~ka osnova koi se vklu~uvaat vo polиti~kiot `ivot 9 .
Така, дlabokite op{testveno-ekonomski i politi~ki promeni
dovedoa do konstituiraweto na samostojna Republika Makedonija
10 . Вo tekot na noemvri 1990 godina bea sprovedeni parlamentarni
pove}e partiski izbori. Na 8 januari 1991 godina se
konstituira ednodomno Sobranie na Republikata sostaveno od izbranite
pratenici koi pripa|aa na razli~ni politi~ki partii i
drugi organizacii 11 . Taka, vo politi~kiot `ivot na Makedonija
bea vneseni elementi na parlamentaren sistem. Vo tekot na 1991
godina, ova prvo pluralisti~ko sobranie donese niza bitni
odluki za natamo{niot tek i razvoj na makedonskata dr`avnost.
Меѓу нив, на 25 januari Sobranieto na Makedonija ja usvoi
Deklaracijata za nezavisnost i Platformata za pregovori za
9 Само во 1990 godina se formiraat: Narodna demokratska partija na Albancite;
Dvi`eweto za semakedonska akcija (MAAK); Ligata za demokratija; Socijaldemokratska
partija na Makedonija; Narodnata partija na Makedonija; Partijata
za demokratski prosperitet (PDP); Strankata na Jugoslovenite; Demohristijanska
partija; VMRO – DPMNE; Zdru`enieto na gra|ani „E|ip}ani“;
Zdru`enie na Egip}anite vo Jugoslavija; Rabotni~ka partija; Forum za ~ovekovi
prava na Makedonija; Sojuz na komunisti na Makedonija – Partija
za demokratska preobrazba; Socijalisti~ka partija na Makedonija; Zdru`enie
na Vlasite „Nikola Vapcarija“; Demokratskata partija na Turcite vo Makedonija;
Partijata za celosna emancipacija na Romite od Makedonija; Zdru`enie
na Svetskiot makedonski kongres; Demokratskiot sojuz na Turcite и други.
10
Najbitni promeni bea: vospostavuvawe na pazarnata ekonomija, nadminuvawe
na dr`avnosopstveni~kiot monopol so postoewe na site oblici na sopstвenost
i promenite vo politi~kiot `ivot na zemjata t.e. nadminuvawe na partiskiot
monopol (SKM) i vospostavuvawe na politi~ki pluralizam. Za prv pat e
garantirana slobodata na politi~koto organizirawe i dejstvuvawe i e vospostaven
neposreden izbor na ~lenovite na sobranijata na op{tinite i na Republikata
koi{to mo`ele da bidat predlagani ne samo od gra|anite tuku i od politi~ki
organizacii i drugi oblici na organizirawe i zdru`uvawe na gra|anite.
11
Ednodomniot pove}epartiski makedonski parlament be{e sostaven od pratenici
od 9 politi~ki partii, od 4 partiski koalicii i trojca nezavisni
kandidati. Pritoa, najbrojni bea pratenicite na: VMRO – Demokratska partija
za Makedonsko nacionalno edinstvo (38), SKM – Partija za demokratska preobrazba
(31), Partija za demokratski prosperitet vo Makedonija (17) i Sojuz na
reformskite sili na Makedonija (11)