Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

_________________________________________________________
62
zabolen od autizam' (psihi~ko zaboluvawe), no vo pe~atot ovoj
zbor se upotrebuva so zna~eweto '~ovek vo aut’. Sli~ni primeri
na koristewe na produktivni zboroobrazuva~ki modeli, pri {to
se dobivaat semanti~ki neregularni zboroformi so nejasna motiviranost
se primerite od tipot: ezerxija, no ne so zna~ewe '~ovek
{to saka ezero' tuku 'igra~ na L. A. Lakers', xezer ne e 'qubitel
na xez' ili 'xez muzi~ar' tuku 'igra~ na Juta Џез', a vardarec ne e
'vetar pokraj Vardar' kako {to e navedeno vo RMJ, tuku 'igra~ na
fudbalskiot klub Vardar' i sl.
Pridavkata porane{en e vo faza na is~eznuvawe vo sintagmite
od tipot porane{en minister, a za smetka na ovaa sintagma
s# po~esto se upotrebuvaat nepravite slo`enki: eks-minister,
eks-pratenik, eks-ambasador, eks-premier, eks-funkcioner itn.
Mo{ne golema produktivnost poka`uvaat slo`enite
imenki {to se nametnuvaat kako nov zboroobrazuva~ki model
preku mediumite (biznis-centar, biznis-forum, narko-banda,
narko-grupa, narko-kрiminal, pop-atrakcija, pop-kralica, soulkralica,
veb-stranica, xins-obleka, dil-mejker).
Se zgolemuva i produktivnosta na imenkite izvedeni od
skratenici {to ozna~uvaat lica pripadnici na soodvetnata organizacija.
Vo odnos na ovoj tip imenki se nametnuva kako zabele{ka
razlikata vo ortografijata i te{kotijata pri izgovorot
na netipi~nite glasovni sostavi, na primer SDSM-ovec, es-de-esemovec,
esdeesemovec, VMRO-vec, vmrovec, pdpovec, NATO-vec,
natovec, unproforec, telmovec, sitelovec …) .
2. Kaj pridavkite se zabele`uva zgolemuvawe na produktivnosta
na sufiksite -ski (berzanski, radiski, turnejski, kapetnaesovski,
makfestovski) i -liv (gorliv, piskotliv, rasturliv,
neisplatliv)… Evidentna e i prisutnosta na pridavkite
dobieni so prefiksacija so negacija (nepartiziran, neinstitucionalen,
neinteresen, nemerliv, neisplativ i sl.)
Kaj prefiksno-sufiksnite pridavski obrazuvawa najfrekventni
se obrazuvawata so prefiksite protiv- i me|u- (protivzakonski,
protivpartiski, protivarmiski, protivustaven,
me|unaroden, me|uvladin, me|upartiski).
Sepak, najgolema produktivnost se zabele`uva vo upotrebata
na slo`enite pridavki od tipot (dobroupaten, novoimenuvan,
novoizbran, novonastanat, novoizmislen, novodojden,
visokoprofesionalen, visokozaslu`en, visоkodr`aven, visоkovladin…
novo-star, staro-nov ).
3. Kaj glagolite najzabele`itelna e tendencijata za sufiksno
obrazuvawe na glagoli od imenski osnovi, pri {to se izdeluvaat
sufiksite -uva (direktoruva, ministruva, gostinuva, pre-