Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
_________________________________________________________<br />
144<br />
Naru{uvaweto na jugoslovensko-bugarskite odnosi ozna~i<br />
kraj na pregovorite za federacija, vo ~ii ramki treba{e da dojde<br />
do obedinuvawe na pirinskiot so vardarskiot del od Makedonija.<br />
Iako pregovorite pome|u Tito i \or|i Dimitrov ostanaa na nivo<br />
na deklarativni zalo`bi, sepak golem napredok vo odnos na makedonskoto<br />
pra{awe be{e priznavaweto na nacionalnite prava na<br />
Makedoncite vo Bugarija i vospostavuvaweto na kulturna avtonomija.<br />
Za `al, po Rezolucijata na Informbiroto od juni 1948<br />
godina, Makedoncite vo Pirinska Makedonija go izgubija seto<br />
ona {to bea go dobile ili {to treba{e da go dobijat so Bledskata<br />
spogodba. Toga{nite bugarski organi na dr`avna bezbednost,<br />
na naјgrub na~in upa|aa vo makedonskite kulturni institucii,<br />
zaplenuvaj}i gi site materijali na makedonski jazik, so<br />
istovremeno proteruvawe na makedonskite u~iteli i kulturni<br />
dejci.<br />
Sli~ni bea reperkusiite po kulturno-prosvetniot `ivot<br />
na Makedoncite vo NR Albanija. Makedonskite voeni eksperti <strong>и</strong><br />
drugi stru~ni lica upateni na pomo{ na albanskiot narod bea<br />
proterani, a istoto se slu~i i so makedonskite u~iteli.<br />
Истовремено, нa vnatre{no-politi~ki plan, во НРМ se slu-<br />
~uvaa golemi prelomi: ideolo{ki ~istki, Goli Otok, kr{ewe na<br />
zakonitosta, samovolie, politi~ko nasilstvo, орган<strong>и</strong>з<strong>и</strong>рање на цел<br />
с<strong>и</strong>стем на доушн<strong>и</strong>штво, radikalizacija na agrarnata politika<br />
(forsirana kolektivizacija), пренасочување на петгод<strong>и</strong>шн<strong>и</strong>от план,<br />
зголемување на стапк<strong>и</strong>те на задолж<strong>и</strong>телн<strong>и</strong>от откуп, зас<strong>и</strong>лување на<br />
казненото законодавство.<br />
Пр<strong>и</strong>т<strong>и</strong>снат<strong>и</strong> од нападот на Информб<strong>и</strong>рото <strong>и</strong> Стал<strong>и</strong>н, југословенск<strong>и</strong>те<br />
комун<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>, покрај пр<strong>и</strong>мената на репрес<strong>и</strong>ја над сомн<strong>и</strong>телн<strong>и</strong>те<br />
<strong>и</strong> не<strong>и</strong>стом<strong>и</strong>слен<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>те, сепак почнале потрезвено да разм<strong>и</strong>слуваат околу<br />
<strong>и</strong>збран<strong>и</strong>от пат на општествено-економск<strong>и</strong>от развој, односно да бараат<br />
нач<strong>и</strong>н<strong>и</strong> за надм<strong>и</strong>нување на советск<strong>и</strong>от болшев<strong>и</strong>чк<strong>и</strong> модел, свртувајќ<strong>и</strong> се<br />
кон сопственото <strong>и</strong>стор<strong>и</strong>ско <strong>и</strong>скуство <strong>и</strong> услов<strong>и</strong>. Отфрлајќ<strong>и</strong> го стал<strong>и</strong>н<strong>и</strong>змот<br />
т<strong>и</strong>е бараат <strong>и</strong>звесн<strong>и</strong> решен<strong>и</strong>ја во <strong>и</strong>зворн<strong>и</strong>от маркс<strong>и</strong>зам. Во т<strong>и</strong>е рамк<strong>и</strong><br />
го воведуваат <strong>и</strong> концептот на работн<strong>и</strong>чкото самоуправување.<br />
Така, во првата полов<strong>и</strong>на на педесетт<strong>и</strong>те год<strong>и</strong>н<strong>и</strong>, <strong>и</strong> покрај парт<strong>и</strong>ск<strong>и</strong>от<br />
монопол<strong>и</strong>зам, веќе се чувствуваат неко<strong>и</strong> нов<strong>и</strong> ветров<strong>и</strong> <strong>и</strong> во науката,<br />
културата <strong>и</strong> уметноста. Во Македон<strong>и</strong>ја се јавува напл<strong>и</strong>в на нов<strong>и</strong><br />
генерац<strong>и</strong><strong>и</strong> творц<strong>и</strong> ко<strong>и</strong> не можеа повеќе да останат во рамк<strong>и</strong>те на „соц<strong>и</strong>јал<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>чк<strong>и</strong>от<br />
реал<strong>и</strong>зам“. Започнува дебата околу <strong>и</strong>нт<strong>и</strong>мната л<strong>и</strong>р<strong>и</strong>ка, се<br />
бараат нов<strong>и</strong> <strong>и</strong>зраз<strong>и</strong> во л<strong>и</strong>ковната уметност, <strong>и</strong> покрај стравот од „парт<strong>и</strong>ската<br />
оценка“, се јавуваат творц<strong>и</strong> со кр<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чк<strong>и</strong> нот<strong>и</strong> кон постојната<br />
стварност. Сепак, во практ<strong>и</strong>ката, ставот кон <strong>и</strong>нтелектуалц<strong>и</strong>те <strong>и</strong> творц<strong>и</strong>те<br />
ко<strong>и</strong> требало да б<strong>и</strong>дат „мозокот“ на нов<strong>и</strong>от општествен развој <strong>и</strong> на<br />
поз<strong>и</strong>т<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>те промен<strong>и</strong> во општеството тешко се менувал. Луѓето „<strong>и</strong>нте-
Change language