Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

_________________________________________________________ 175
внатрешен македонски карактер“. 66 Нејзини базични одредници биле:
зачувување на територијалната целост на Македонија во рамките на
османлиската држава и здружениот отпор на народот кого го мотивирале
„подлабоки, пореални и поблиски до неговиот живот и неговата
положба причини, одошто некакви патриотски одвлечени илузии“. 67 На
оваа основа, Даме Груев, Петар Поп Арсов, Иван Хаџи Николов,
Христо Татарчев, Христо Батанџиев и Андон Димитров на 23 октомври
(по стар стил) 1893 година во Солун ги ставиле темелите на МРО 68 ,
најзначајниот субјект во ослободителните стремежи на македонскиот
народ од 1893 до 1908 година. 69
Основоположниците биле единствени дека: Организацијата
требала да биде тајна и револуционерна, внатрешна, самостојна во дејствувањето
и со политичка девиза – автономија на Македонија. Централниот
комитет 70 ја насочил својата работа најпрвин кон тесен круг
луѓе од интелегенцијата, учителите и свештениците 71 , но и од граѓанството,
како и од учениците од солунската гимназија. Во почетокот,
како мобилизаторска постапка било земено незадоволството на
македонското население од егзархиската централистичка политика во
црковно-училишниот живот.
Сумирајќи ги резултатите од првата година на дејствување на
Организацијата, Иван Хаџи Николов во своите спомени запишал:
„...општо може да се каже дека уште во 1894 година ние имавме јатки и
кружоци речиси во сите градови на Македонија.“ 72 Постепено се
зголемувал бројот на новите членови, меѓу кои биле: Пере Тошев,
Ѓорче Петров и Гоце Делчев, на кои, дури и повеќе одошто на некои од
иницијаторите, им прилега епитетот основоположници. 73 Гоце Делчев
66 П.п.АРСОВЪ, Произходъ на ... , 3; Спомени на Гьорчо Петровъ ... , 11 - 12.
67 Ѓ. ПЕТРОВ, Македонското ослободително дело, ред. на Г. ТОДОРОВСКИ, Култура,
Скопје, 1971, стр.107.
68
М. МИНОСКИ, Прилог кон прашањето за името на Макеоднската револуционерна
организација во почетниот период на нејзиното дејствување (1893 - 1896), Прилози
на МАНУ, 1996, Скопје, стр. 71 -82.
69
За различните аспекти на развојот и активностите на МРО, поопширно во библиографскиот
прилог: И. АНАСТАСОВА и Д. СИМИЌ, Македонската историографија за
Македонската револуционерна организација (ВМРО), ИНИ, Скопје, 1993; М. ПАН-
ДЕВСКА, Струмичкиот револуционерен округ (1893-1903),кн. I, Скопје, 2002, стр. 359.
70
Официјалното име на највисокото раководно тело на Организацијата било:
Македонски централен комитет (МЦК). – M. МИНОСКИ, Прилог кон прашањето за
името..., стр. 77.
71 Сите тие биле егзархиски воспитаници или во служба на Егзархијата.
72
Изъ записките на Иванъ х. Николовъ ..., Ил. Илинден†, кн.2 (72), г. VIII, Софи®,
1936, стр. 6
73
„Впрочем, дека сите иницијатори и не биле револуционери и немале претстава за
карактерот на движењето, говори и нивната подоцнежна еволуција. Тоа е време на
почетнички талкања. Се чини, дека движењето од нив го извлекле Гоце Делчев и
кадрите што тој ќе ги формира, а потоа социјалистите и другите порадикални