Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

_________________________________________________________
70
центар. Таму се осмислуваше државноста во целосно слободната земја
и се оспособуваа кадри што треба да ги преземат претстојните огромни
задачи. Таму беше местото на подготвуваниот славист, веќе добро
верзиран во македонската јазична проблематика. И тој ги стави ентузијазирано
своите услуги на располагање. А неговото знаење беше неопходно
за изедначување на јазикот на весниците што почнаа таму да
излегуваат (првите броеви на ,,Нова Македонија“ и ,,Македонка“,
четвртиот на ,,Млад борец“ и дури 11 на полуслужбениот орган на
Президиумот на АСНОМ ,,Наша хроника“ и др.), на текстовите што се
преведуваа и сл. Младиот студент таму одржа и две-три предавања
пред избран аудиториум за структурата на македонскиот јазик и за
изгледот на неговата литературна норма. Уште таму почна да расте
неговиот углед во областа за која предано се подготвуваше. Се гледа
тоа многу убаво во книгата Историски денови на Горно Врановци.
Скопје 1984, с.93
По ослободувањето на Скопје, целиот горноврановски центар
(државното, военото, политичкото раководство), природно доаѓа тука.
И уште првиот ден по ослободувањето на градот, перспективниот
творец добива очекувана задача – избор во Комисијата за кодификација
на македонскиот литературен јазик. Но, само по некој ден работа на
Комисијата носи судбоносна одлука – самоволно ја напушта работата.
Не помагаат убедувањата на раководителите на Президиумот на
АСНОМ Методи Андонов – Ченто и Панко Брашнаров да се врати
Конески. Комисијата ја продолжи без него работата, брзо ја заврши и
својот предлог му го достави на Президиумот. Но, овој не го прифати и
заклучи за олку важни прашања да се побара помош од афирмирани
странски научни имиња. Настана бркотница по руските професори
Державин и Бернштејн. Се замешаа и политичките раководства на
заинтересираните земји, но помошта не стигна. За волја на вистината,
имаше релативно краток текст од С. Бернштејн, Неколку белешки за
македонскиот литературен јазик Москва, 12. IX 1944 г, но со предлози
тешко прифатливи во дадениот политички миг (,,да се следи
бугарската и руската традиција“ во однос на азбуката и др). Поучен
меѓу другото и од овој текст, Блаже Конески при неговиот повторен
избор во новоформираната Комисија за кодификација донесува и нова
судбоносна одлука – кодификацијата да се изврши со сопствени сили и
со своето чувство за својот јазик.
Овие две одлуки на Конески – за напуштање на работата на
Првата комисија за кодификација и за неприфаќање на помошта од
странски експерти – се судбоносни како за него лично, така и за
изгледот на дефинитивно кодифицираниот литературен јазик. Во такви
пресвртни времиња тоа е многу смел чекор. (Поопширно, Т. Стаматоски,
„Годишнина од кодификацијата на македонскиот литературен
јазик“. Во: Предавања на XLIII меѓународен семинар за македонски