Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

Науме Радически
ОГЛЕДАЛО ВО НАШЕТО МИНАТО
И ВО НАШАТА ИДНИНА
Кон 150-годишнината од објавувањето
на Зборникот на Миладиновци
1.
Промислувајќи ги денес извонредно значајните позиции на
Зборникот на Миладиновци во национално-културниот развој на македонскиот
народ, а по повод на 150-годишнината од неговото објавување,
не можеме а веднаш да не речеме дека станува збор за едно
извонредно значајно и со други вредности одвај споредливо исчекорување
по стрмните и несигурни скали на нашето национално опстојување
и развој. Така е бидејќи во него се многустрано слеани не само
колективните креативни потенцијали на македонскиот народ, туку со
него се поврзани и македонските пловидби меѓу Сцилите и Харибдите
по таинствените води на модерната историја. Но, не само поради тоа,
туку уште и поради неговите поетски длабочини и неповторливи
креативни вредности, секојдневно и сè уште го дооткриваме, а во некои
негови вредносни димензии и го преоткриваме овој капитален резултат
на творечкиот дух и потенцијал на македонскиот народ. Го дооткриваме
и го преоткриваме не само како синоним за неговата безрезервно
призната поетичност, туку како синоним и за неговата трагично возвишена
линија на мапата на историјата и на колективните судбини.
Фигуративно одредувајќи го излегувањето на Македонците со
Зборникот на Миладиновци на актуелната културна сцена меѓу потврдените
и тогаш веќе и пошироко позиционирани народи како огледало
што е свртено како кон нивното минато, така и кон нивната иднина,
токму во тоа огледало на/за подлабоката аналитичка промисла денес
настојуваме да откриеме колку е тој поетски трезор безвременски или
севременски, односно колку е временски неограничен во еманирањето
како на неговите национално-културни, така и на неговите поконкретни
естетски вредности. Оттука, по многустраните и резултатни проучувања
и анализи во изминативе 15 децении, за него денес треба, а секако
и може да се зборува и најпрво и најмногу како за еманација на духот,