Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
_________________________________________________________ 97<br />
Се ч<strong>и</strong>н<strong>и</strong> дека токму см<strong>и</strong>слата на Конеск<strong>и</strong> да создаде <strong>и</strong>луз<strong>и</strong>ја на<br />
реал<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>чна амб<strong>и</strong>енталност <strong>и</strong> уверл<strong>и</strong>вост ѝ преч<strong>и</strong> на македонската<br />
кр<strong>и</strong>т<strong>и</strong>ка, небаре таа очекува <strong>и</strong> во расказ<strong>и</strong>те Конеск<strong>и</strong> да б<strong>и</strong>де поет, да<br />
л<strong>и</strong>р<strong>и</strong>з<strong>и</strong>ра <strong>и</strong> да г<strong>и</strong> след<strong>и</strong> ман<strong>и</strong>р<strong>и</strong>те на поетск<strong>и</strong>от арт<strong>и</strong>зам. Ќе укажам на<br />
еден пр<strong>и</strong>мер од расказот „Песна“ во којшто гајдаџ<strong>и</strong>јата Петре му се<br />
обраќа на убавото девојче:<br />
„... друг<strong>и</strong>те <strong>и</strong>маат за тебе само об<strong>и</strong>чн<strong>и</strong> зборов<strong>и</strong>, само јас <strong>и</strong>мам за<br />
тебе песна, но <strong>и</strong> во песната не можам да го кажам твоето <strong>и</strong>ме, треба да<br />
го кр<strong>и</strong>јам со друг<strong>и</strong> <strong>и</strong>м<strong>и</strong>ња, a без него е песната с<strong>и</strong>ротна. Иде<br />
темн<strong>и</strong>ната.“<br />
Д<strong>и</strong>скретн<strong>и</strong> гротеск<strong>и</strong>, конфл<strong>и</strong>ктн<strong>и</strong> с<strong>и</strong>туац<strong>и</strong><strong>и</strong> меѓу <strong>и</strong>нтроспекц<strong>и</strong>јата<br />
<strong>и</strong> надворешната перцепц<strong>и</strong>ја, меѓу <strong>и</strong>зреченото <strong>и</strong> не<strong>и</strong>зреченото,<br />
меѓу она што го посакуваме <strong>и</strong> она што мораме да го направ<strong>и</strong>ме<br />
<strong>и</strong>л<strong>и</strong> она што треба да го направ<strong>и</strong>ме, меѓу дозволеното <strong>и</strong> посакуваното,<br />
меѓу естет<strong>и</strong>ката <strong>и</strong> ет<strong>и</strong>ката, меѓу чувствата <strong>и</strong> разумот.<br />
На пр<strong>и</strong>мер: се губ<strong>и</strong> с<strong>и</strong>лата во м<strong>и</strong>гот кога е човек на врвот/во<br />
зен<strong>и</strong>тот на својот ж<strong>и</strong>вот/слава, кога се <strong>и</strong>зневерува човек во негов<strong>и</strong>те<br />
нај<strong>и</strong>нт<strong>и</strong>мн<strong>и</strong> надеж<strong>и</strong> <strong>и</strong> очекувања, с<strong>и</strong> го повлекува зборот во м<strong>и</strong>гот кога<br />
посакува с<strong>и</strong>лно да го каже некому.<br />
Темата на губењето / одземањето на с<strong>и</strong>лата е една од опсес<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>те<br />
тем<strong>и</strong> <strong>и</strong> во поез<strong>и</strong>јата на Конеск<strong>и</strong>. Таа е, впрочем, мошне погодна за<br />
доловување на парадоксалн<strong>и</strong> значења <strong>и</strong> за градење на таква сл<strong>и</strong>ка на<br />
светот која се темел<strong>и</strong> врз сушт<strong>и</strong>нск<strong>и</strong> парадокс<strong>и</strong>, доведен<strong>и</strong> до крајност<strong>и</strong>,<br />
како гротеска. Т<strong>и</strong>е парадокс<strong>и</strong> <strong>и</strong> гротеск<strong>и</strong> се основа на с<strong>и</strong>жејн<strong>и</strong>те пресврт<strong>и</strong>,<br />
но се предаден<strong>и</strong> д<strong>и</strong>скретно <strong>и</strong> м<strong>и</strong> се ч<strong>и</strong>н<strong>и</strong> дека токму во тоа се<br />
состо<strong>и</strong> раскажувачк<strong>и</strong>от шарм на Конеск<strong>и</strong>: да направ<strong>и</strong> сушт<strong>и</strong>нск<strong>и</strong> <strong>и</strong>рон<strong>и</strong>чен<br />
пресврт т<strong>и</strong>вко, без голема бучава, без драст<strong>и</strong>чн<strong>и</strong> промен<strong>и</strong> на формата,<br />
гледано од надвор.<br />
Во (најдобр<strong>и</strong>те) расказ<strong>и</strong> на Конеск<strong>и</strong> се случува секогаш некој<br />
б<strong>и</strong>тен пресврт <strong>и</strong> тоа г<strong>и</strong> прав<strong>и</strong> да <strong>и</strong>маат расказна форма, да б<strong>и</strong>дат уметност<br />
<strong>и</strong> да форм<strong>и</strong>раат свој ф<strong>и</strong>кц<strong>и</strong>онален <strong>и</strong> <strong>и</strong>маг<strong>и</strong>нарен свет: токму кога<br />
посакува да му каже нешто б<strong>и</strong>тно на другарот одлучува да ја премолч<strong>и</strong><br />
в<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>ната (Лозје), токму кога му треба најмногу победа сам<strong>и</strong>от го<br />
објавува поразот (Потез), токму тоа што го сака му е недост<strong>и</strong>жно <strong>и</strong> кога<br />
посакува да го <strong>и</strong>зговор<strong>и</strong> <strong>и</strong>мето знае дека не смее (Песна).<br />
Нарат<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>те <strong>и</strong> с<strong>и</strong>жејн<strong>и</strong>те пресврт<strong>и</strong>, кај Конеск<strong>и</strong>, се зас<strong>и</strong>лен<strong>и</strong> со<br />
внатрешн<strong>и</strong>те парадокс<strong>и</strong> <strong>и</strong> конфл<strong>и</strong>кт<strong>и</strong> ко<strong>и</strong> <strong>и</strong>маат <strong>и</strong> л<strong>и</strong>чно обележје, но <strong>и</strong><br />
ун<strong>и</strong>верзален карактер. Ун<strong>и</strong>верзалноста <strong>и</strong>м дава ч<strong>и</strong>тл<strong>и</strong>вост, разб<strong>и</strong>рл<strong>и</strong>вост,<br />
препознатл<strong>и</strong>вост, л<strong>и</strong>чното обележје пак г<strong>и</strong> ст<strong>и</strong>л<strong>и</strong>з<strong>и</strong>ра давајќ<strong>и</strong> <strong>и</strong>м<br />
особен агол на гледање <strong>и</strong> на раскажување, особен оп<strong>и</strong>с, глас <strong>и</strong> особена<br />
текстуалност.<br />
Пр<strong>и</strong>казната е сведена на подносл<strong>и</strong>в м<strong>и</strong>н<strong>и</strong>мум, не е склоп од<br />
д<strong>и</strong>нам<strong>и</strong>чн<strong>и</strong> дејства, туку се фокус<strong>и</strong>ра врз едно соб<strong>и</strong>т<strong>и</strong>е, неколку сеќа-
Change language