Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

_________________________________________________________
98
вања и една поента која е филозофска, мисловна, психолошки обоена
(па поради тоа некогаш остава впечаток за монотонија, ефемерност).
Топика и семантика на расказите на Конески:
- Лозјето како простор / предел кој прераснува во парабола на
човечката личност – нешто е наследено од родителите и
традицијата, нешто е разорено и разрушено од другите и од
времето и од отсуството, нешто останало за да се доработи и за
да биде наше и да го прими нашиот личен печат, нешто е вечен
дел од природата, мало пркосење на безграничноста на небото,
за онтолошката невидливост на небесните граници.
- Партијата шах е прикажана како собитие, како игра и како
можност да се направи парабола со нешто кое не е шах, со
животот, со односите меѓу луѓето. Во расказот на едно место
главниот јунак, шахист кој се бори да го освои турнирот, да
биде велемајстор, вели: „шахот е уметност, и дека да му
служиш, значи да ги доживуваш сите оние наслади, но и
ломења, што ги носи со себе службата на возбудениот дух“ (с.
24).
И во прозата на Конески, а не само во поезијата, се забележува
неговата склоност кон класичните поетички и стилски вредности на
книжевно-уметничкиот израз: хармонија, умереност, одмереност, осет
за мерка и хармонија меѓу кажаното и некажаното, функционалност,
отсуство на барокен / маниристички вишок реторичко-стилски украси и
описи.
Во прозата на Конески повеќе е присутна потребата да се
избегнат заблудите одошто да се биде реалистичен, од таму и неговата
смисла за дезилузионистички реминисценции, т.е. есеизации, на секојдневните
случки (Ѓурчинов го спомнува дезилузионизмот во критиката
од 1969, кога укажува на квалитетите на расказите од Лозје, кога
критичкиот однос е одмерен), од таму реализмот отстапува пред психологизмот,
егзистенцијализмот, медитативноста.
Она што е есеистично во кусата фикција на Конески некои го
сметаат за ефемерно, излишно, нескладно, затоа што отстапува од ортодоксните
параметри на наративниот дискурс (имагинација, фикција).
Тескобност, нелагодност, мрачност, самост / осаменост, чувство
на надмоќност и на сочувствена потсмешливост, чувство на ограниченост
и на загрозеност на личната слобода, кое произлегува од присуството
на другиот, макар и саканиот, горчина на самосвеста, потем ужасен
страв од неуспешност (Потез), очај, безволие, примиреност – егзистенцијалистички
состојби на душата, секојдневните и обични нешта се
поставени во еден на дискретно промислување и посматрање кој ги