Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
_________________________________________________________ 167<br />
нач<strong>и</strong>н на комун<strong>и</strong>кац<strong>и</strong>ја, кој преовладува во рамк<strong>и</strong>те на нејз<strong>и</strong>н<strong>и</strong>те<br />
гран<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>. Појавата на бугарската нац<strong>и</strong>онална држава ја постав<strong>и</strong>ла<br />
Бугарската егзарх<strong>и</strong>ја пред неопходноста од промена на нејз<strong>и</strong>ната дотогашна<br />
улога. Имено, во согласност со пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>ката на секулар<strong>и</strong>зац<strong>и</strong>ја<br />
спроведувана од државата, тоа значело одделување на пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чката<br />
заедн<strong>и</strong>ца од рел<strong>и</strong>г<strong>и</strong>ската <strong>и</strong>деолог<strong>и</strong>ја <strong>и</strong> од црковната структура. Во<br />
конкретн<strong>и</strong>от момент, Бугарската егзарх<strong>и</strong>ја, како нац<strong>и</strong>онална бугарска<br />
црква, доб<strong>и</strong>ла улога на значаен <strong>и</strong>нструмент во реал<strong>и</strong>з<strong>и</strong>рањето на надворешнопол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чк<strong>и</strong>те<br />
<strong>и</strong>нтерес<strong>и</strong> на Кнежевството, особено во контекст на<br />
османл<strong>и</strong>ската држава. Ваквата определба <strong>и</strong>мала <strong>и</strong> конкретна правна<br />
см<strong>и</strong>сла во чл. 39 од Трновската конст<strong>и</strong>туц<strong>и</strong>ја, <strong>и</strong>згласана на Уставотворното<br />
собран<strong>и</strong>е (1879), односно дека: „Бугарското кнежевство во црковен<br />
однос, претставува неразделен дел од бугарската црковна област<br />
потч<strong>и</strong>нета на Свет<strong>и</strong>от с<strong>и</strong>нод – најв<strong>и</strong>соката духовна власт во бугарската<br />
црква, каде <strong>и</strong> да се наоѓа таа...“. 25<br />
Во постберл<strong>и</strong>нск<strong>и</strong>от пер<strong>и</strong>од, за да ја орган<strong>и</strong>з<strong>и</strong>ра дејноста во<br />
теократска османл<strong>и</strong>ска Македон<strong>и</strong>ја, Егзархот требало да доб<strong>и</strong>е берат<strong>и</strong><br />
за назначување на епарх<strong>и</strong>ск<strong>и</strong> влад<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>, со оглед на тоа дека за време на<br />
Руско-турската војна од 1877 г., османл<strong>и</strong>ската власт г<strong>и</strong> отстран<strong>и</strong>ла<br />
егзарх<strong>и</strong>ск<strong>и</strong>те влад<strong>и</strong>ц<strong>и</strong> од таму. 26 На<strong>и</strong>дувајќ<strong>и</strong> на тешкот<strong>и</strong><strong>и</strong> по ова<br />
прашање во актуелн<strong>и</strong>от момент 27 , Егзархот сметал дека „подобро б<strong>и</strong><br />
б<strong>и</strong>ло отварање на народн<strong>и</strong> уч<strong>и</strong>л<strong>и</strong>шта“ <strong>и</strong> на „таков нач<strong>и</strong>н да се пост<strong>и</strong>гне<br />
саканата цел, додека се чекало <strong>и</strong>спраќањето на арх<strong>и</strong>ере<strong>и</strong>“. 28 Но, <strong>и</strong> во<br />
двата случа<strong>и</strong> патот за обнова на црковно-егзарх<strong>и</strong>ската управа во Македон<strong>и</strong>ја<br />
водел кон црковно-уч<strong>и</strong>л<strong>и</strong>шн<strong>и</strong>те општ<strong>и</strong>н<strong>и</strong>. Егзарх<strong>и</strong>јата вешто ја<br />
<strong>и</strong>скор<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>ла н<strong>и</strong>вната економска опаднатост <strong>и</strong> потреба за матер<strong>и</strong>јална<br />
помош. Споменат<strong>и</strong>ве црковно-уч<strong>и</strong>л<strong>и</strong>шн<strong>и</strong>те општ<strong>и</strong>н<strong>и</strong>, <strong>и</strong>менуван<strong>и</strong> како<br />
бугарск<strong>и</strong>, а создаден<strong>и</strong> уште пред Руско-турската војна (1877/8), не<br />
на<strong>и</strong>шле на законско спрот<strong>и</strong>вставување од страна на османл<strong>и</strong>ската<br />
власт, <strong>и</strong>ако н<strong>и</strong>вното постоење не б<strong>и</strong>ло оф<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>јално пр<strong>и</strong>знато. Ова се<br />
долж<strong>и</strong> на фактот што во трад<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>оналното аграрно општество какво<br />
што б<strong>и</strong>ло османл<strong>и</strong>ското, власта б<strong>и</strong>ла за<strong>и</strong>нтерес<strong>и</strong>рана пред сè за<br />
25 Освобожден<strong>и</strong>е Болгар<strong>и</strong><strong>и</strong> от турецкого <strong>и</strong>га. Документы, т. III, Москва, 1967, док.<br />
104, с.190; Българск<strong>и</strong> конст<strong>и</strong>туц<strong>и</strong><strong>и</strong> <strong>и</strong> конст<strong>и</strong>туц<strong>и</strong>онн<strong>и</strong> проект<strong>и</strong>, Соф<strong>и</strong>я, 1990, 24.<br />
26 Според одредб<strong>и</strong>те на ферманот од 1870 г. <strong>и</strong> спроведен<strong>и</strong>те <strong>и</strong>ст<strong>и</strong>лјам<strong>и</strong> во 1872 г. <strong>и</strong><br />
1875г., Егзарх<strong>и</strong>јата <strong>и</strong>мала право на 3 епарх<strong>и</strong><strong>и</strong> во Македон<strong>и</strong>ја (Велешката, Охр<strong>и</strong>дската <strong>и</strong><br />
Скопската). Но, Егзархот претенд<strong>и</strong>рал на уште 10 епарх<strong>и</strong><strong>и</strong> во Македон<strong>и</strong>ја <strong>и</strong> на 2 во<br />
Трак<strong>и</strong>ја. - Поопш<strong>и</strong>рно: Българск<strong>и</strong> Екзарх ЙОСИФ I, Дневн<strong>и</strong>к, Соф<strong>и</strong>я, 1992, 116.<br />
27 По одржувањето на Берл<strong>и</strong>нск<strong>и</strong>от конгрес (1878), Портата се об<strong>и</strong>дела да ја проблемат<strong>и</strong>з<strong>и</strong>ра<br />
вал<strong>и</strong>дноста на ферманот <strong>и</strong> да го префрл<strong>и</strong> сед<strong>и</strong>штето на Егзарх<strong>и</strong>јата во<br />
Пловд<strong>и</strong>в <strong>и</strong>л<strong>и</strong> во Соф<strong>и</strong>ја, со оглед дека б<strong>и</strong>ла форм<strong>и</strong>рана бугарска држава. - М.<br />
АРНАУДОВ, Екзарх Йос<strong>и</strong>ф <strong>и</strong> българската културна борба след създаването на<br />
Екзарх<strong>и</strong>ята (1870-1915), т. I, Соф<strong>и</strong>я, 1940, 369.<br />
28 Егзарх българск<strong>и</strong> Йос<strong>и</strong>ф I, П<strong>и</strong>сма <strong>и</strong> доклад<strong>и</strong>, (ред. В. ГЕОРГИЕВ, С. ТРИФОНОВ),<br />
Соф<strong>и</strong>я, 1994, 24.
Change language