Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

Лорета Георгиевска-Јаковлева
ПРЕД ДОЖДОТ И ПРАШИНА
НА МИЛЧО МАНЧЕВСКИ:
ИЛИ КОГА ОБЈЕКТОТ СТАНУВА СУБЈЕКТ
Западната критика двата долгометражни филма на Манчевски
ги оцени на фестивалот во Венеција. Пред дождот (1994) го доби
„Златниот лав“, а Прашина (2001) беше дочекан „на нож“. Фактот дека
двата филма беа технички добро изведени, дека и двата се копродукции,
дека и двата ја тематизираат врската Исток – Запад, т.е. дека
имаат низа допирни точки, го поставуваат прашањето зошто западната
критика ги оцени толку различно
Фактографијата за западната критичарска рецепцијата на филмот
Прашина бележи серија слични изјави. Првите критики беа искажани
на првите прес-конференции во Венеција. Карактеристично е
полупрашањето на Александар Вокер од лондонскиот „Ивнинг стандард“:
„Вие сте направиле расистички филм, кој ги прикажува Турците
во негативно светло. Ова е очигледно направено со цел на Турција да ѝ
се попречи приемот во Европската Унија. Што имате Вие да изјавите за
ова“ .
Понатаму, Британецот Питер Бредшо во лондонски „Гардијан“
го нарекува Прашина „специјален повик на македонскиот национализам“.
Во Германија, критичарот Јан Шулц од „Дер Тагешпигел“
смета дека филмот е „антиалбански“, но „наместо албанските муслимани
овде имаме Турци кои се прикажани како крвави убијци наспроти
Македонците кои се невини јагниња, а црнецот е никој друг туку Западот
кој треба да биде разбуден од фанфарите и да тргне во борба
против исламот. Естетиката на убијци, како што се претставени
Турците, има нешто неофашистичко во себе, и тоа е скандалозно!“ И на
Балканот има слични коментари. Хрватскиот „Јутарњи лист“ еден
месец пред Венеција, од перото на угледниот босански писател Миљенко
Јерговиќ ќе објави критика, во која тој го обвинува Манчевски за
„македонски национализам, несфаќање на историската ситуација и
положбата на Албанците“.