Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
_________________________________________________________ 163<br />
Прл<strong>и</strong>чев. Во таа см<strong>и</strong>сла, неговата Автоб<strong>и</strong>ограф<strong>и</strong>ја нуд<strong>и</strong> <strong>и</strong>нтересен <strong>и</strong><br />
значаен матер<strong>и</strong>јал за дејствувањето <strong>и</strong> обемот на грчката пропаганда,<br />
што во неко<strong>и</strong> македонск<strong>и</strong> градов<strong>и</strong>, каков што б<strong>и</strong>л, на пр<strong>и</strong>мер, <strong>и</strong> словенск<strong>и</strong>от<br />
духовен центар Охр<strong>и</strong>д, резулт<strong>и</strong>рало со целосно пот<strong>и</strong>снување на<br />
словенското п<strong>и</strong>смо во образован<strong>и</strong>ето <strong>и</strong> во богослужбата. 7 Од друга<br />
страна, една од метод<strong>и</strong>те на експонент<strong>и</strong>те на грчката пропаганда б<strong>и</strong>ло<br />
наклеветувањето на <strong>и</strong>стакнат<strong>и</strong>те борц<strong>и</strong> прот<strong>и</strong>в ел<strong>и</strong>н<strong>и</strong>змот кај османл<strong>и</strong>ск<strong>и</strong>те<br />
власт<strong>и</strong> дека се бунтовн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong> <strong>и</strong>л<strong>и</strong> шп<strong>и</strong>он<strong>и</strong>. Таква судб<strong>и</strong>на г<strong>и</strong> снашла<br />
Д<strong>и</strong>м<strong>и</strong>тар <strong>и</strong> Констант<strong>и</strong>н М<strong>и</strong>лад<strong>и</strong>новц<strong>и</strong>, Јордан Констант<strong>и</strong>новЏ<strong>и</strong>нот,<br />
Гр<strong>и</strong>гор Prli~ev <strong>и</strong> др.<br />
Во <strong>и</strong>сто време, македонск<strong>и</strong>те уч<strong>и</strong>тел<strong>и</strong> соочен<strong>и</strong> со секојдневн<strong>и</strong>те<br />
тешкот<strong>и</strong><strong>и</strong> во наставата да г<strong>и</strong> кор<strong>и</strong>стат најнапред грчк<strong>и</strong>те, а потоа бугарск<strong>и</strong>те<br />
<strong>и</strong> српск<strong>и</strong>те буквар<strong>и</strong>, во голема мера неразб<strong>и</strong>рл<strong>и</strong>в<strong>и</strong> за македонск<strong>и</strong>те<br />
деца, се одлучуваат да кор<strong>и</strong>стат учебн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong> разб<strong>и</strong>рл<strong>и</strong>в<strong>и</strong> за децата,<br />
нап<strong>и</strong>шан<strong>и</strong> од македонск<strong>и</strong>те учебн<strong>и</strong>кар<strong>и</strong> Партен<strong>и</strong>ј Зографск<strong>и</strong>, Д<strong>и</strong>м<strong>и</strong>тар<br />
В. Македонск<strong>и</strong>, Кузман Шапкарев, Ѓорѓ<strong>и</strong>ја Пулевск<strong>и</strong> <strong>и</strong> др. Н<strong>и</strong>вната<br />
продукц<strong>и</strong>ја (1857-1875) б<strong>и</strong>ла условена токму од потреб<strong>и</strong>те на практ<strong>и</strong>ката.<br />
Во овој контекст, карактер<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>чна е забелешката на уч<strong>и</strong>телот<br />
Н<strong>и</strong>кола Поп Ф<strong>и</strong>л<strong>и</strong>пов во своето п<strong>и</strong>смо објавено во весн<strong>и</strong>кот „Македон<strong>и</strong>ја“<br />
8 на 6 april 1868 g. вел<strong>и</strong>: „Учебн<strong>и</strong>те кн<strong>и</strong>г<strong>и</strong> преведен<strong>и</strong> на Бугарско<br />
нареч<strong>и</strong>е (Балканск<strong>и</strong>) јаз<strong>и</strong>к досега многу малку б<strong>и</strong>ле поразб<strong>и</strong>рл<strong>и</strong>в<strong>и</strong><br />
за нас Македонц<strong>и</strong>те од он<strong>и</strong>е на Црковно словенск<strong>и</strong> јаз<strong>и</strong>к: затоа <strong>и</strong><br />
кор<strong>и</strong>ст сосем мала сме <strong>и</strong>мале од н<strong>и</strong>в“ 9 . Повеќето од ов<strong>и</strong>е кн<strong>и</strong>г<strong>и</strong>, во<br />
сушт<strong>и</strong>на, б<strong>и</strong>ле нап<strong>и</strong>шан<strong>и</strong> врз основа на определбата за „еден општ<br />
п<strong>и</strong>смен“ јаз<strong>и</strong>к. 10 Идеен творец на концепц<strong>и</strong>јата за заедн<strong>и</strong>чк<strong>и</strong>от јаз<strong>и</strong>к за<br />
Македонц<strong>и</strong>те <strong>и</strong> за Бугар<strong>и</strong>те б<strong>и</strong>л учен<strong>и</strong>от ф<strong>и</strong>лолог отец Партен<strong>и</strong>ј<br />
Зографск<strong>и</strong>, кој <strong>и</strong>ма сво<strong>и</strong> <strong>и</strong>стом<strong>и</strong>слен<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>, односно застапн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong> на <strong>и</strong>ст<strong>и</strong>те<br />
<strong>и</strong>де<strong>и</strong> <strong>и</strong> концепц<strong>и</strong><strong>и</strong>. Партен<strong>и</strong>ј не само што ја <strong>и</strong>знесува <strong>и</strong>дејата за западномакедонското<br />
наречје како основа на заедн<strong>и</strong>чк<strong>и</strong>от јаз<strong>и</strong>к на Македонц<strong>и</strong>те<br />
<strong>и</strong> на Бугар<strong>и</strong>те туку тој <strong>и</strong> п<strong>и</strong>шува на тоа наречје, кое во основа го<br />
<strong>и</strong>ма негов<strong>и</strong>от роден гал<strong>и</strong>чк<strong>и</strong> д<strong>и</strong>јалект, но со пр<strong>и</strong>суство на елемент<strong>и</strong> од<br />
пош<strong>и</strong>рок<strong>и</strong>от македонск<strong>и</strong> јаз<strong>и</strong>чен простор. 11<br />
Значајно е да се споменат <strong>и</strong> состојб<strong>и</strong>те на црковен план, б<strong>и</strong>дејќ<strong>и</strong><br />
прв<strong>и</strong>те об<strong>и</strong>д<strong>и</strong> „за ослободување на балканск<strong>и</strong>те хр<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>јан<strong>и</strong> го чуваат<br />
7 Истовремено, Г. Прл<strong>и</strong>чев ја оп<strong>и</strong>шува борбата за „<strong>и</strong>скоренување на грц<strong>и</strong>змот“. -<br />
Автоб<strong>и</strong>ограф<strong>и</strong>ја, (превод: Т. ДИМИТРОВСКИ), Гр<strong>и</strong>гор Прл<strong>и</strong>чев, Избор, М<strong>и</strong>сла,<br />
Скопје, 1991, 40-44; 128.<br />
8 В-к „Македон<strong>и</strong>я“ б<strong>и</strong>л редакт<strong>и</strong>ран од Бугар<strong>и</strong>нот, Петко Рачов Славејков, а <strong>и</strong>злегувал од<br />
1866 до 1872 год<strong>и</strong>на.<br />
9 Т. СТАМАТОСКИ, Н<strong>и</strong>кола Поп Ф<strong>и</strong>л<strong>и</strong>пов, ран претходн<strong>и</strong>к на М<strong>и</strong>с<strong>и</strong>рков, во: Македонск<strong>и</strong>от<br />
јаз<strong>и</strong>чен <strong>и</strong>дент<strong>и</strong>тет, Култура, Скопје, 2004, 46-47.<br />
10 Поопш<strong>и</strong>рно, Б. КОНЕСКИ, Партен<strong>и</strong>ј Зографск<strong>и</strong> како грамат<strong>и</strong>чар, во: Македонск<strong>и</strong>от<br />
XIX век. Јаз<strong>и</strong>чно <strong>и</strong> кн<strong>и</strong>жевно-<strong>и</strong>стор<strong>и</strong>ск<strong>и</strong> пр<strong>и</strong>лоз<strong>и</strong>, Култура, Скопје, 1986, 101-110.<br />
11 Л. ГУШЕВСКА, Македонск<strong>и</strong>от <strong>и</strong>дент<strong>и</strong>тет <strong>и</strong> јаз<strong>и</strong>кот, Зб. Македонск<strong>и</strong>от <strong>и</strong>дент<strong>и</strong>тет<br />
..., 347.
Change language