Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

_________________________________________________________ 23
tii, golemi prepreki', Sodoma i Gomora / Sodom i Gomor> 'razvrat,
nemoral, razuzdanost'; Toa za mene se {panski sela> 'ne{to
sosema nepoznato' i dr.
FE so LI (so site izvedenki)
1. Istoriski nastani ~esto od dale~noto minato so realni
li~nosti. I vo drugite nacionalni frazeologii nao|ame isti
tipovi na frazeologizmi so imiwa ili nastani karakteristi~ni
za sekoj narod pooddelno.
Vo makedonskata frazeologija od podale~noto minato, toa
e nesomneno likot i deloto na Marko Krale: Markovo koleno e>
'junak e kako Marko Krale'; Docna stigna Marko na Kosovo ili
zamena na junacite: Ja dotera kako Jankula na Kosovo. Frazeologizmot
pak, gi bara Markojte konaci zna~i 'pravi zaludna
rabota'. Od ponovata istorija: Kako izguben Germanec (Germanskata
vojska pri povlekuvaweto od Grcija vo Vtorata svetska
vojna, vodela te{ki bitki so partizanite i se slu~uvalo germanski
vojnik da ostane zaskitan na nepoznat teren vo makedonskite
planini).
Vo frazeologijata se za~uvani FE, mnogu ~esto kletvi
kako spomen na te{ki nesre}i {to go sna{la narodot vo odredeni
istoriski periodi. Vo osnovata na ovie FE se etnonimi. Takvi se
primerite: Arap da mu e alot. Na ku~e i na Tur~in /Arnautin
vera nemaj; Male~ko Tur~e, golema ~alma i dr.
2. Tragi vo frazeologijata ostavile i dela od usnoto tvore{tvo.
]e gi spomeneme tuka pesnite Za \or|i Sugare i Za
Bolen Doj~in koi se inspiracija za frazeologizmite od site
strani \or|i sardisan so zna~ewe: 'pritisnat od site strani so
problemi' i Kaj si Bolen Doj~in ili Eve go Bolen Doj~in> 'se
veli na {ega koga se odi kaj bolen, ili pri sredba so bolen'.
Od makedonskoto proznoto narodno tvore{tvo gi imame
izrazite za Nastradin-oxa, za Itar Pejo: Na Nastradin-oxa i
~avkite bioli mu lovele > 's# mu odi od raka za da se zbogati'. Toj
e Itar Pejo – 'se veli za nekoj {to e mnogu itar ili se pravi
deka e itar'.
Sli~ni imiwa nao|ame vo folkorot pri imenuvaweto na
personificiranite `ivotni: Kuma Lisa, Zajko Kokorajko itn.
Osobeno e interesen izrazot Kuma Lisa bidej}i se upotrubuva za
nekoj {to e mnogu itar ili se pravi mnogu itar. Na pr.: Vidi ja
ti, kuma lisa, se razbira izrazot se upotrebuva za ~ovek.
3. Po primer na LI se formira frazeologizam so li~ni
imiwa, apelativni imenki koi po zvu~ewe se bliski do zna~eweto