Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
_________________________________________________________<br />
164<br />
н<strong>и</strong>вното чувство за пр<strong>и</strong>падност кон едно заедн<strong>и</strong>штво на рел<strong>и</strong>г<strong>и</strong>јата <strong>и</strong> на<br />
заедн<strong>и</strong>чката цел – ослободување.“ 12 Интеррел<strong>и</strong>г<strong>и</strong>ската сол<strong>и</strong>дарност,<br />
конкретно во Македон<strong>и</strong>ја, б<strong>и</strong>ла разн<strong>и</strong>шана со појавата на туѓ<strong>и</strong>те пропаганд<strong>и</strong><br />
нај<strong>и</strong>зразен<strong>и</strong> во црковно-просветната сфера. Хронолошк<strong>и</strong> најстара<br />
е грчката, пр<strong>и</strong>сутна уште од крајот на XVIII век, а ем<strong>и</strong>тувана од<br />
Вселенската патр<strong>и</strong>јарш<strong>и</strong>ја со сед<strong>и</strong>ште во Цар<strong>и</strong>град. По неа, од сред<strong>и</strong>ната<br />
на XIX век следуваат бугарската, српската, подоцна <strong>и</strong> романската,<br />
а од верск<strong>и</strong>те дејствуваат р<strong>и</strong>мокатол<strong>и</strong>чката, протестанската <strong>и</strong> сл.<br />
Настојч<strong>и</strong>вата борба за еманц<strong>и</strong>пац<strong>и</strong>ја од Цар<strong>и</strong>градската патр<strong>и</strong>јарш<strong>и</strong>ја<br />
<strong>и</strong> ел<strong>и</strong>н<strong>и</strong>змот македонск<strong>и</strong>от народ ја водел на заедн<strong>и</strong>чка л<strong>и</strong>н<strong>и</strong>ја со<br />
бугарск<strong>и</strong>от, кој делел сл<strong>и</strong>чна судб<strong>и</strong>на во османл<strong>и</strong>ската држава. Заедн<strong>и</strong>чк<strong>и</strong>от<br />
настап кој б<strong>и</strong>л „под <strong>и</strong>мето на една општа бугарска кауза“ 13 б<strong>и</strong>л<br />
мот<strong>и</strong>в<strong>и</strong>ран од општ<strong>и</strong>те проблем<strong>и</strong> <strong>и</strong> <strong>и</strong>нтерес<strong>и</strong>, „бл<strong>и</strong>скоста на јаз<strong>и</strong>кот <strong>и</strong><br />
заедн<strong>и</strong>чк<strong>и</strong>те словенск<strong>и</strong> трад<strong>и</strong>ц<strong>и</strong><strong>и</strong>“ 14 . Но, токму тука, во оваа борба, која<br />
<strong>и</strong>мала крајна цел да создаде ед<strong>и</strong>нствена православна словенска црква<br />
(опонент на Патр<strong>и</strong>јарш<strong>и</strong>јата, факт<strong>и</strong>чк<strong>и</strong> грчка) како услов за реал<strong>и</strong>зац<strong>и</strong>ја<br />
на правата во Турц<strong>и</strong>ја се <strong>и</strong>зраз<strong>и</strong>ле разл<strong>и</strong>к<strong>и</strong>те во <strong>и</strong>стор<strong>и</strong>ск<strong>и</strong>от развој на<br />
двата словенск<strong>и</strong> субјекта. Економск<strong>и</strong> пос<strong>и</strong>лното бугарско гра÷анство <strong>и</strong><br />
<strong>и</strong>нтел<strong>и</strong>генц<strong>и</strong>ја, преку сво<strong>и</strong>те црковно-просветн<strong>и</strong> <strong>и</strong> општествен<strong>и</strong> <strong>и</strong>нст<strong>и</strong>туц<strong>и</strong><strong>и</strong><br />
<strong>и</strong> механ<strong>и</strong>зм<strong>и</strong> (цркв<strong>и</strong>, општ<strong>и</strong>н<strong>и</strong>, ч<strong>и</strong>тал<strong>и</strong>шта, друж<strong>и</strong>н<strong>и</strong>, кн<strong>и</strong>г<strong>и</strong>,<br />
сп<strong>и</strong>сан<strong>и</strong>ја) настојувало да обезбед<strong>и</strong> дом<strong>и</strong>нац<strong>и</strong>ја <strong>и</strong> еднол<strong>и</strong>ч<strong>и</strong>е на борбата,<br />
односно нејз<strong>и</strong>н бугарск<strong>и</strong> колор<strong>и</strong>т. Во почетокот на таа борба на<br />
македонското граѓанство н<strong>и</strong>за акц<strong>и</strong><strong>и</strong> го <strong>и</strong>зразувале словенското разбудување,<br />
на кое воздејствувало <strong>и</strong> вл<strong>и</strong>јан<strong>и</strong>ето на Рус<strong>и</strong>ја. 15 Амб<strong>и</strong>ц<strong>и</strong><strong>и</strong>те на<br />
Рус<strong>и</strong>ја кон Полуостровот б<strong>и</strong>ле пр<strong>и</strong>дружен<strong>и</strong> со панслав<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>чка пропаганда,<br />
според која поробен<strong>и</strong>те хр<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>јан<strong>и</strong>, со <strong>и</strong>склучок на Грц<strong>и</strong>те, се<br />
Словен<strong>и</strong>. Стефан М<strong>и</strong>цов укажува дека т<strong>и</strong>е пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чк<strong>и</strong> шпекулац<strong>и</strong><strong>и</strong> му<br />
задаваат удар на чувството за балканско заедн<strong>и</strong>штво, така што како<br />
прот<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>к на панслав<strong>и</strong>змот, панел<strong>и</strong>н<strong>и</strong>змот деф<strong>и</strong>н<strong>и</strong>т<strong>и</strong>вно го дестаб<strong>и</strong>л<strong>и</strong>з<strong>и</strong>ра<br />
тоа заедн<strong>и</strong>штво. 16<br />
Впечатл<strong>и</strong>в пр<strong>и</strong>мер за реал<strong>и</strong>з<strong>и</strong>рање на културно-народна автоном<strong>и</strong>ја<br />
б<strong>и</strong>л об<strong>и</strong>дот (1859) на граѓан<strong>и</strong>те од градот Кукуш <strong>и</strong> н<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>от првенец<br />
Нако С.Стан<strong>и</strong>шев за прем<strong>и</strong>н во ун<strong>и</strong>ја со Р<strong>и</strong>мокатол<strong>и</strong>чката црква,<br />
пр<strong>и</strong> што се барало да се образува ед<strong>и</strong>нствена „арх<strong>и</strong>еп<strong>и</strong>скоп<strong>и</strong>ја“ во<br />
Македон<strong>и</strong>ја д<strong>и</strong>ректно потч<strong>и</strong>нета на папата. Овој само<strong>и</strong>н<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>јат<strong>и</strong>вен ч<strong>и</strong>н<br />
на кукушк<strong>и</strong>те граѓан<strong>и</strong> за еманц<strong>и</strong>пац<strong>и</strong>ја од Патр<strong>и</strong>јарш<strong>и</strong>јата <strong>и</strong> од грц<strong>и</strong>-<br />
12 С. ВЛАХОВ-МИЦОВ, Ф<strong>и</strong>лозофск<strong>и</strong>от клуч за македонск<strong>и</strong>от <strong>и</strong>дент<strong>и</strong>тет, Мат<strong>и</strong>ца<br />
Македонска, Скопје, 2007,106.<br />
13 Б. КОНЕСКИ, Кон Македонската преродба, ИНИ, Скопје, 1959, 40.<br />
14 Ibidem, 12.<br />
15 Словенско-преродбенската фаза б<strong>и</strong>ла пр<strong>и</strong>сутна <strong>и</strong> во еволуц<strong>и</strong>јата на бугарската<br />
преродба. Руското пропаг<strong>и</strong>рање на панслав<strong>и</strong>змот <strong>и</strong> на словеноф<strong>и</strong>лството б<strong>и</strong>ло во<br />
согласност со пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>ката за <strong>и</strong>злез на <strong>и</strong>сточното Средоземноморје преку тер<strong>и</strong>тор<strong>и</strong>јата<br />
на османл<strong>и</strong>ската држава.<br />
16 С. ВЛАХОВ-МИЦОВ, Ф<strong>и</strong>лозофск<strong>и</strong>от клуч ... ,107.
Change language