Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
_________________________________________________________<br />
166<br />
ската црква“. 21 Но, реал<strong>и</strong>зац<strong>и</strong>јата на ваквата можност, во нап<strong>и</strong>сот, б<strong>и</strong>ла<br />
условена со промов<strong>и</strong>рање на демократск<strong>и</strong>от пр<strong>и</strong>нц<strong>и</strong>п што значело<br />
поч<strong>и</strong>тување на особеност<strong>и</strong>те во <strong>и</strong>нтеррел<strong>и</strong>г<strong>и</strong>ската релац<strong>и</strong>ја на македонската<br />
<strong>и</strong> на бугарската етн<strong>и</strong>чка заедн<strong>и</strong>ца. Оттука, референдумот (1872 г.,<br />
1875г.) на македонск<strong>и</strong>те епарх<strong>и</strong><strong>и</strong> по создавањето на Егзарх<strong>и</strong>јата (1870)<br />
е всушност глас за еманц<strong>и</strong>пац<strong>и</strong>ја од грц<strong>и</strong>змот, а не плеб<strong>и</strong>сц<strong>и</strong>т во полза<br />
на бугарската кауза. Анал<strong>и</strong>з<strong>и</strong>рајќ<strong>и</strong> ја содрж<strong>и</strong>ната на ов<strong>и</strong>е македонск<strong>и</strong><br />
објав<strong>и</strong> германск<strong>и</strong>от <strong>и</strong>стражувач Т. Сцобр<strong>и</strong>с констат<strong>и</strong>ра „прв знак за<br />
македонск<strong>и</strong> сепарат<strong>и</strong>зам“ 22 .<br />
Според решен<strong>и</strong>јата на Берл<strong>и</strong>нск<strong>и</strong>от конгрес, Македон<strong>и</strong>ја, која во<br />
османл<strong>и</strong>ск<strong>и</strong> рамк<strong>и</strong> ф<strong>и</strong>гур<strong>и</strong>ра под <strong>и</strong>мето на тр<strong>и</strong>те в<strong>и</strong>лает<strong>и</strong> – Солунск<strong>и</strong>,<br />
Б<strong>и</strong>толск<strong>и</strong>, Скопск<strong>и</strong>, останала <strong>и</strong> натаму под целосен воено-пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чк<strong>и</strong><br />
суверен<strong>и</strong>тет на султанот. Наедно, во согласност со османл<strong>и</strong>ск<strong>и</strong>от<br />
м<strong>и</strong>лет-с<strong>и</strong>стем, а со оглед на фактот дека Цар<strong>и</strong>градската патр<strong>и</strong>јарш<strong>и</strong>ја <strong>и</strong><br />
Бугарската егзарх<strong>и</strong>ја се ед<strong>и</strong>нствено пр<strong>и</strong>знаен<strong>и</strong> хр<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>јанскоправославн<strong>и</strong><br />
црковн<strong>и</strong> <strong>и</strong>нст<strong>и</strong>туц<strong>и</strong><strong>и</strong> во османл<strong>и</strong>ското општество, македонското<br />
хр<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>јанско населен<strong>и</strong>е мора да го реал<strong>и</strong>з<strong>и</strong>ра својот духовен, културен<br />
<strong>и</strong> образовен ж<strong>и</strong>вот во рамк<strong>и</strong>те на ов<strong>и</strong>е две <strong>и</strong>нст<strong>и</strong>туц<strong>и</strong><strong>и</strong>. Од аспект на<br />
македонското нац<strong>и</strong>онално дв<strong>и</strong>жење овој пер<strong>и</strong>од претставува кр<strong>и</strong>стал<strong>и</strong>з<strong>и</strong>рање<br />
на состојб<strong>и</strong>те на балканск<strong>и</strong>от простор, но <strong>и</strong> на концепц<strong>и</strong><strong>и</strong>те <strong>и</strong> на<br />
форм<strong>и</strong>те во ко<strong>и</strong> ќе продолж<strong>и</strong> да се разв<strong>и</strong>ва <strong>и</strong> да дејствува. Оттука,<br />
наредн<strong>и</strong>от пер<strong>и</strong>од од развојот на македонск<strong>и</strong>от јаз<strong>и</strong>к <strong>и</strong> нац<strong>и</strong>онал<strong>и</strong>зам,<br />
всушност од 1878 г., е пер<strong>и</strong>од на орган<strong>и</strong>зац<strong>и</strong><strong>и</strong>, сп<strong>и</strong>сан<strong>и</strong>ја, потпалувачка<br />
л<strong>и</strong>тература <strong>и</strong> востан<strong>и</strong>ја (Македонското/Кресненското од 1878 г.,<br />
Ил<strong>и</strong>нденското од 1903 г.), а не на учебн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong> <strong>и</strong> на компром<strong>и</strong>с<strong>и</strong>. 23<br />
Со создавањето на Бугарското Кнежевство, неко<strong>и</strong> македонск<strong>и</strong><br />
ем<strong>и</strong>грант<strong>и</strong> се понадевале дека во него ќе најдат пр<strong>и</strong>стан за македонската<br />
нац<strong>и</strong>онална пропаганда, потп<strong>и</strong>рајќ<strong>и</strong> се на <strong>и</strong>скуствата на друг<strong>и</strong>те<br />
преродбенско-ослобод<strong>и</strong>телн<strong>и</strong> дв<strong>и</strong>жења на Балканот, но дејноста <strong>и</strong>м е<br />
осуетена. Во автономното кнежевство започнал нов соц<strong>и</strong>о-економск<strong>и</strong> <strong>и</strong><br />
пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чк<strong>и</strong> ж<strong>и</strong>вот - општество на постојан раст. 24 Тоа б<strong>и</strong>л нов амб<strong>и</strong>ент,<br />
разл<strong>и</strong>чен од дотогашната османл<strong>и</strong>ска феудална <strong>и</strong> теократска содрж<strong>и</strong>на.<br />
Кнежевството започнало да се разв<strong>и</strong>ва како граѓанска <strong>и</strong> строго <strong>и</strong>нст<strong>и</strong>туц<strong>и</strong>онална<br />
централ<strong>и</strong>з<strong>и</strong>рана држава. Таквата држава, констат<strong>и</strong>ра Е. Гелнер,<br />
раковод<strong>и</strong>, одржува <strong>и</strong> се <strong>и</strong>дент<strong>и</strong>ф<strong>и</strong>кува со еден в<strong>и</strong>д култура, еден<br />
21 Всушност, со овој член му се давала можноста за слободно <strong>и</strong>зјаснување <strong>и</strong>л<strong>и</strong> референдум<br />
на сето словенско населен<strong>и</strong>е во османл<strong>и</strong>ската држава (вклучувајќ<strong>и</strong> г<strong>и</strong> <strong>и</strong><br />
Срб<strong>и</strong>те), кое немало своја црква <strong>и</strong> б<strong>и</strong>ло во рамк<strong>и</strong>те на Патр<strong>и</strong>јарш<strong>и</strong>јата, сега да се<br />
определ<strong>и</strong> за пр<strong>и</strong>клучување кон новооснованата црковна <strong>и</strong>нст<strong>и</strong>туц<strong>и</strong>ја – Егзарх<strong>и</strong>јата.<br />
22 Х.Л. ШТЕПАН, Македонск<strong>и</strong>от јазол. Идент<strong>и</strong>тетот на Македонц<strong>и</strong>те пр<strong>и</strong>кажан на<br />
пр<strong>и</strong>мерот на Балканск<strong>и</strong>от сојуз (1878 - 1914), Аз-Бук<strong>и</strong>, Скопје, 2005, 52.<br />
23 В. ФРИДМАН, Модерн<strong>и</strong>от македонск<strong>и</strong> стандарден јаз<strong>и</strong>к <strong>и</strong> неговата врска со<br />
модерн<strong>и</strong>от македонск<strong>и</strong> <strong>и</strong>дент<strong>и</strong>тет, Зб. Македонското прашање: култура <strong>и</strong>стор<strong>и</strong>ограф<strong>и</strong>ја<br />
пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>ка, уред<strong>и</strong>л: В<strong>и</strong>ктор Рудометоф, Евро Балкан Пресс, Скопје, 2003, 257.<br />
24 Е. ГЕЛНЕР, Нац<strong>и</strong><strong>и</strong>те <strong>и</strong> нац<strong>и</strong>онал<strong>и</strong>змот, Култура, Скопје, 2001, 37- 44.
Change language