Предавања 2011 - Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

_________________________________________________________ 181
скиот ресторан, предизвикана од сомнителен тип и зборува на некој од
балканските јазици. Токму тој светоглед на жртва, од една страна го
легитимира присуството на Западот на Балканот, а од друга, го овозможува
трансферот на насилството, некогаш, во минатото присутно и на
Западот, надвор од неговите граници во сегашноста, негде на маргините
на Европа, на Балканот, во Другото на Европа. Токму тоа Друго
овозможува да се конструира „неутралниот“ и „објективен“ поглед на
Западот, на Западот му треба токму крволочниот Друг, Балканот, за тој
да може да се конструира како „невина“ жртва, го дистанцира Западот
од насилството и да го декларира својот миротворен идентитет. Токму
таа перспектива на филмот се совпаѓа со официјалната самоидентификација
на Западот поистоветен со ЕУ (на која понекогаш се придружува
и САД) и овозможува Пред дождот да го понесе „заслужениот“
успех. Во таквата позиционираност на Западот ретко кому му пречеа
„мажите со машинки“ претставени во Македонија, во време кога тука
такви луѓе воопшто и немаше. Истата таа западна критика не само што
не ги осуди сцените на насилство кое се случуваше таму некаде на
„чудниот“, “варварски“ Балкан, толку различен од Европа, туку, може
да се каже дека ѝ се допаднаа овие „мажи со машинки“. За Западот,
Пред дождот беше политички чист и коректен филм, па ѕвездата
можеше да биде родена. Со Прашина големиот уметник од Пред дождот,
во очите на Западот, стана субверзивен уметник и со тоа, опасен.
Ѕвездата мораше да падне!
Од Пред дождот до појавата на Прашина поминуваат седум
години, веројатно неопходно време во кое „балканското зло“ може да
се види од друг аспект и можеби да подразмисли за она што му треба
повеќе: „позајмена“ гледна точка која вроди со престижна филмска награда
или одговорност во сопствениот креативен чин, т.е. интелектуален
интегритет.
Приказната на Прашина се одвива како сеќавање на старицата
Ангела која во Њујорк го принудува младиот, црн крадец да ја слуша
нејзината животна приказна за тоа како од Македонија, како бебе,
стигнува во Њујорк. Така филмот се одвива на две временски рамнини
(почетокот на XX и почетокот на XXI век) и на две локации САД и
Македонија. Во нејзиното раскажување се преплетуваат две приказни,
онаа на нејзините родители кои во почетокот на XX век се борат против
османлиското владеење и неконтролираните пљачкашки банди во
Македонија и приказната за двајцата браќа и проститутката, вплетени
во љубовен триаголник во САД. Местото каде што се сретнуваат овие
две приказни е Македонија: еден од браќата (Лук) тука се засолнува од
гревот на прељубата, а мотивиран со потрагата по злато. Наместо злато,
тој ја наоѓа Ангела, штотуку родената ќерка на водачот на отпорот
именуван како Даскалот. Двата наративни тека и двете временски
рамнини, преку аналогијата со сликите на насилство во денешен Њу-