01.06.2013 Views

Documento - Scuola Superiore di Studi Storici, Geografici ...

Documento - Scuola Superiore di Studi Storici, Geografici ...

Documento - Scuola Superiore di Studi Storici, Geografici ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ANTONIO ROTONDÒ<br />

so il Rangoni, riprendevano argomenti del Pergola sulla confessione: il<br />

fedele ricorre al sacerdote, soltanto «tanquam accipiens consilium»; e<br />

questa negazione d’ogni autorità del sacerdote sulle anime investiva l’intera<br />

struttura ecclesiastica. 288 Su questo punto, in se<strong>di</strong> più riservate, quanti<br />

frequentavano il Fonzio avevano appreso idee più drastiche: si partiva<br />

dalla critica delle comuni pratiche devozionali («letaniae autem et aliae<br />

supplicationes et invocationes sanctorum»), per finire col <strong>di</strong>scutere e negare<br />

i fondamenti stessi dell’autorità che le aveva istituite: la vera chiesa<br />

non ha mai istituito simili pratiche, che «potius sunt [...] infidelitates et<br />

praesumptiones quam aliquid aliud catholicum»; la plausibilità <strong>di</strong> tali frivole<br />

istituzioni umane <strong>di</strong>pende dal fatto che «ecclesia semper Christi apparenter<br />

extabat in pontificibus et phariseis et scribis»; in realtà, come alle<br />

origini la vera chiesa era rappresentata da Giuseppe, da Maria e da Nicodemo,<br />

così oggi («nostris temporibus») essa risiede non nei pontefici e nei<br />

prelati, ma «in pauperibus personis non cognitis mundo». 289 È impossibile<br />

288 Modena, Archivio <strong>di</strong> Stato, Fondo Inquisizione, busta 2, Processi 1489-1549, Contra<br />

plures et praesertim dominum Vincentium Ferraronum presbyterum, Gabriotum Tassonum, Geminianum<br />

Manzolum, Ioannem Rangonum. Si tratta d’una denuncia <strong>di</strong> fra Teofilo da Mantova al vicario<br />

dell’inquisizione fra Agostino da Imola in data 25 <strong>di</strong>cembre 1546. Dichiarava fra Teofilo:<br />

«Hi omnes una eamet sententia atque opinione ore proprio <strong>di</strong>xerunt quod homo vel<br />

mulier, quando va<strong>di</strong>t ad sacerdotem, non confitetur ut remittantur peccata sua, quia sacerdos<br />

non habet auctoritatem remitten<strong>di</strong>, sed va<strong>di</strong>t ad sacerdotem tanquam accipiens consilium<br />

et est potius signum humiliationis quando huiusmo<strong>di</strong> personae vadunt ad sacerdotem.<br />

Item <strong>di</strong>xerunt quod summus pontifex nullam habet auctoritatem super animas nostras». Segue<br />

l’accusa <strong>di</strong> negare il purgatorio e il culto dei santi e <strong>di</strong> dubitare del libero arbitrio. Per le<br />

corrispondenti accuse rivolte al Pergola d’aver negato la potestà del sacerdote <strong>di</strong> assolvere,<br />

ma soltanto <strong>di</strong> dare consigli e in generale d’aver taciuto sull’«autorità della chiesa et suoi prelati<br />

<strong>di</strong> assolvere et ligare li peccati et excomunicare et absolvere dalla excomunicatione, imporre<br />

<strong>di</strong>giuni et altre autorità», ve<strong>di</strong> MASSIMO FIRPO, DARIO MARCATTO, Il processo inquisitoriale<br />

cit., III, pp. 251-252, 258.<br />

289 Modena, Archivio <strong>di</strong> Stato, Sant’Ufficio dell’Inquisizione, busta 2, De quodam Bartholomeo<br />

Fontio Veneto presbitero, deposizione <strong>di</strong> Pietro Gioioso del 24 aprile 1544: «... quod <strong>di</strong>cta<br />

institutio [delle litanie, invocazioni dei santi ecc.] non erat a Deo, et respondendo tacitae<br />

obiectioni forsan sibi faciendae, asseruit quod fuerunt institutae ab ecclesia ex eo quod ecclesia<br />

fuit illa quae Christum crucifixit et ipsi non est credendum quoniam ecclesia semper<br />

Christi apparenter extabat in pontificibus et phariseis et scribis, sed vere erat in Iosepho et<br />

Maria et Nicodemo etc., et sic nostris temporibus ecclesia extat in pauperibus personis non<br />

cognitis mundo, non autem in istis summis pontificibus et reliquis prelatis ecclesiae, quoniam<br />

de summis pontificibus, ut constat in aliquo concilio, possunt esse aliqui haeretici. Et<br />

ideo non est credendum istis [litanie ecc.], quoniam a vera ecclesia non sunt institutae, quia<br />

sunt or<strong>di</strong>nationes hominis et absque verbo Dei, ut potius sunt huiusmo<strong>di</strong> letaniae et similes<br />

invocationes infidelitates et praesumptiones quam aliquid aliud catholicum». Il resto delle<br />

accuse è riferito anche in una lettera del vicario dell’inquisizione Angelo Valentini al duca <strong>di</strong><br />

Ferrara del 30 giugno 1545, inclusa nel fascicolo.<br />

~ 152 ~

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!