Over aanklagen, kort op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik ...

6.7 samenvatting
6.7.1 doelpubliek
Jongeren die naar een voortraject worden georiën-
teerd, vertonen meestal het profiel van maatschappelijk
en persoonlijk kwetsbare jongeren. Voortrajecters
zijn echter niet allen even kwetsbaar – of toch
niet op dezelfde wijze. De aard en de intensiteit van
hun levensbehoeften, alsmede de oorzaken van hun
probleemgedrag (geringe (werk)motivatie, gebrek aan
arbeidsattitudes, perspectiefloosheid, onvoldoende
realiteitszin of keuzebekwaamheid, onvoldoende sollicitatievaardigheden,
lage mobiliteit, ), kunnen nogal
uiteenlopen.
Er zijn regionale verschillen te bespeuren. Deze zijn
vooral terug te voeren op de tegenstelling tussen stad en
platteland en op verschillen tussen de regio’s op het sociaaleconomische
vlak en de situatie op de arbeidsmarkt.
Ook het tijdsaspect speelt een rol. Naarmate het
schooljaar vordert, verandert de samenstelling van de
groepen in negatieve zin. De jongeren met een vrij gunstige
beginsituatie bij instroom of jongeren die betrekkelijk
gezwind vordering maken stromen ook meestal
sneller door. De later instappende jongeren zijn niet
altijd de gemakkelijkste klanten (instellingsjongeren
bijvoorbeeld), zijn dikwijls ook minder goed gescreend
door de toeleider. Terwijl een harde kern van jongeren
– de ‘leftovers’ zelfs na de volle rit van 52 contactdagen
weinig winst heeft geboekt en dus weinig uitzicht heeft
op een probleemloze doorstroom. Sommige jongeren
voelen zich dan weer zo goed in het voortraject dat het
gevaar dreigt dat ze er zich in gaan ‘nestelen’.
De specifieke groep van anderstalige nieuwkomers
wordt naar alle waarschijnlijkheid ‘afgeleid’ naar voortrajecten
om reden van hun (te) lage taalvaardigheid en
niet op grond van demotivatie of ontoereikende attitudes
en vaardigheden. Deze jongeren zijn immers sterk
gemotiveerd en willen vooral werken maar hebben op
de (Brusselse) arbeidsmarkt af te rekenen met een dubbele
taalbarrière. Uiteraard bieden voortrajecten een
extra gelegenheid voor deze jongeren om hun taalvaardigheid
te oefenen en op een hoger peil te brengen. Dit
kan enkel op voorwaarde dat de VT-begeleiders die
hen opvangen taalvaardigheidstraining ook echt onder
de knie hebben.
Over aanklampen, kOrt Op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik maken…
6.7.2 basisconcept voortraject
Op het vlak van visieontwikkeling in verband met
voortrajecten als schakel in een arbeidsmarktgericht
totaaltraject tekenen zich op het werkveld drie tegenstellingen
ad. Het betreft verschillende zienswijzen
met betrekking tot finaliteit (productgericht versus
procesgericht), trajectmodel (lineair versus cyclisch) en
toeleiding (selectiewijze).
1 Finaliteit:
productgerichte versus procesgerichte benadering
Er is ten eerste een tegenstelling merkbaar tussen een
productgerichte en een procesgerichte benadering van
voortrajecten. De productgerichte benadering vertaalt
zich in de boodschap naar jongeren van ‘werken, werken,
werken’. In de procesgerichte benadering is het
veeleer een discours van ‘grenzen verleggen’, ‘groeien’,
‘een weg afleggen’, ‘pushen’, ‘de klik maken’ en dergelijke
meer. Het doel van een voortraject is derhalve
niet zozeer jongeren voorbereiden op ‘werken’ dan wel
jongeren voorbereiden op ‘leren werken’, wat dan weer
het doel is van een brugproject.
De productgerichte benadering geeft blijkt van een
instrumentele visie op competenties. Het leren van
arbeidscompetenties wordt daarin vaak gezien als het
dichtfietsen van de ‘competentiekloof’. Voortrajecten
zijn bijgevolg een instrument dat wordt aangewend
om jongeren klaar te stomen, direct inzetbaar te maken
voor de arbeidsmarkt.
In een meer procesgerichte benadering staat de persoonlijke
groei van de jongeren centraal. De persoonsvorming
van de hele persoon is daarin een primair
uitgangspunt. Het ‘persoonlijk ontwikkelingstraject’
van de jongere is geen schakel in het traject van een
deeltijdse lerende jongeren maar de rode draad. Er is
daarnaast meer aandacht voor de sociale omgeving
van jongeren, die moeilijk te beïnvloeden is en ook grillig
en veranderlijk kan zijn.
2 Trajectmodel: lineair versus cyclisch
Een tweede tegenstelling in visie op het voortraject is
er een tussen een lineair en cyclisch trajectmodel. Het
betreft twee verschillende modellen van het verloop
en de opbouw van het totaaltraject en de verschillende
relaties tussen de schakels daarbinnen.
143