Over aanklagen, kort op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik ...

3.1 probleemstelling
3.1.1 Uitgangsvragen
Een belangrijke uitgangsvraag is hoe we een duur-
zame integratie van deeltijds lerende jongeren op de
arbeidsmarkt kunnen realiseren. Systemen van afwisselend
leren en werken moeten optimaal functioneren
om jongeren, via een individueel traject en vertrekkende
van hun talenten, interesses en noden, te kunnen toerusten
met een goede startkwalificatie. Daarvoor zijn een
aantal structurele bouwstenen nodig, zoals die onder
meer beschreven staan in de recente conceptnota Leren
en werken van onderwijsminister Frank Vandenbroucke
Over aanklampen, kOrt Op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik maken…
hooFdStuk 3 probleemstelling,
doelstelling en
onderzoeksvragen
In dit deel van het rapport neem ik de probleemstelling (3.1), de doelstelling (3.2) en de onderzoeksvragen
(3.3) onder de loep.
Drie vragen zijn het vertrekpunt bij de probleemstelling in paragraaf 3.1: hoe kunnen we het
systeem van afwisselend leren en werken optimaler maken om een duurzame integratie van
jongeren op de arbeidsmarkt te realiseren? Aan welke competenties en kwaliteiten dienen
deeltijds leerplichtige jongeren te werken? Hoe kunnen voortrajecten daartoe bijdragen? In
de volgende subparagraaf (3.1.2) heb ik het beknopt over de beroepscompetenties die op de
hedendaagse arbeidsmarkt worden gevraagd. De stelling hierbij is dat ook kortgeschoolde
werknemers niet (helemaal) ontkomen aan de eisen van de nieuwe diensten- en kenniseconomie.
Werknemers hechten ook bij hen meer belang aan soft skills dan loutere vakbekwaamheid.
Dergelijke soft skills zijn niet alleen deel van beroepscompetentie maar eveneens van
burgerschapscompetentie. De vraag is hoe het (deeltijds) beroepsonderwijs jongeren adequaat
kan voorbereiden op actieve deelname aan complexer wordende situaties op het werk en in de
burgersamenleving. De mainstreaming van voortrajecten binnen het stelsel van alternerend leren
en werken laat binnen dit kader drie spanningsvelden zien (3.1.3): een eerste op het niveau
van de doelgroep (tussen wat wenselijk en mogelijk is), een tweede op het niveau van modelontwikkeling
(afstemming van concurrerende praktijkmodellen, eenheid en verscheidenheid),
en een derde spanningsveld op het niveau van coördinatie, samenwerking en partnerschap (het
verzoenen van uiteenlopende opvattingen over arbeidsmarktgericht leren).
Dit brengt ons in de volgende paragraaf (3.2) bij de tweeledige doelstelling van het onderzoek:
een vergelijkende studie van voortrajecten en een beschrijving van goede praktijken. In 3.3
worden ter afsluiting van het hoofdstuk de vier onderzoeksvragen opgesomd.
(1997a). Een van de bouwstenen om jongeren tot een
voltijds engagement te bewegen zijn de voortrajecten.
Een tweede belangrijke vraag is over welke competenties
en kwaliteiten deeltijds lerende jongeren
feitelijk moeten beschikken om zich op de huidige en
toekomstige arbeidsmarkt – en in hun verdere levensloop
– succesvol te kunnen handhaven.
Dat roept gelijk een volgende – derde – vraag op: hoe
kunnen voortrajecten ertoe bijdragen dat jongeren de
gevraagde competenties en kwaliteiten ook effectief
kunnen ontwikkelen, uitgaande van hun talenten en
mogelijkheden? Welke benaderingen zijn daarbij het
meest verkieslijk en effectief?
35