Over aanklagen, kort op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik ...

ertoe aangezet worden tot actie te komen, en ‘oriënteringsjongeren’,
jongeren die weinig keuzebekwaam
zijn en gerichte keuzes leren maken in opleiding en
tewerkstelling.
Jongeren die echt niet willen werken zijn zowat de
lastigste categorie. Er valt niet altijd veel aan te doen:
‘Nee, ik doe dat niet en wat gaat gij nu doen om mij dat
wél te laten doen?’ (VT-begeleider Berten, INT20)
‘Ze zien er de noodzaak niet van in. Ik heb geld genoeg.
Thuis worden ze door hun ouders in de watten gelegd. Die
hebben nooit hun eigen potje gekookt. Die zijn nooit ’s nachts
in het bos gaan slapen, hebben nooit iets meegemaakt. Ik
vraag hen dat ook: heeft iemand van jullie al ‘s de geur van
rottende vis geroken?’ (VT-begeleider Johan, INT13)
Volgens dezelfde VT-begeleider is het ook aangeraden
jongeren die absoluut willen werken maar in
feite niet arbeidsrijp zijn (‘ze kunnen niet op tijd komen,
ze kunnen zich niet lang genoeg concentreren, ze kunnen
niets afwerken’) niet onmiddellijk naar een voortraject te
sturen maar hen eerst in een werksituatie een mislukking
te laten ervaren. Dan komen ze echt tot het besef
dat ze met hun kop tegen de muur lopen, dat ze een
oplossing moeten zoeken. En dat kan dan een voortraject
zijn (VT-begeleider Johan, INT13, soortgelijke
uitspraak in INT22).
6.1.9 afsluitende bedenkingen
Jongeren die naar een voortraject worden georiën-
teerd, vertonen meestal wel het profiel van maatschappelijk
en persoonlijk kwetsbare jongeren (zie 2.4).
Voortrajecters zijn echter niet allen even kwetsbaar – of
toch niet op dezelfde wijze. De aard en de intensiteit
van hun levensbehoeften, alsmede de oorzaken van
hun probleemgedrag (geringe (werk)motivatie, gebrek
aan arbeidsattitudes, perspectiefloosheid, onvoldoende
realiteitszin of keuzebekwaamheid, onvoldoende sollicitatievaardigheden,
lage mobiliteit) kunnen nogal
uiteenlopen. Bovendien zijn er ook regionale verschillen
te bespeuren, waarvan de tegenstelling stad – platteland
niet de minste is.
Ook het tijdsaspect speelt een rol. Naarmate het
schooljaar vordert, verandert de samenstelling van de
Over aanklampen, kOrt Op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik maken…
groepen in negatieve zin (INT09, INT10). De jongeren
met een vrij gunstige beginsituatie bij instroom of
jongeren die betrekkelijk gezwind vordering maken,
stromen ook meestal sneller door. De later instappende
jongeren zijn niet altijd de gemakkelijkste klanten (instellingsjongeren
bijvoorbeeld), zijn dikwijls ook minder
goed gescreend door de toeleider. Terwijl een harde
kern van jongeren – de ‘leftovers’ (INT10) – zelfs na de
volle rit van zes maanden (52 contactdagen) weinig
winst heeft geboekt en dus weinig uitzicht heeft op een
probleemloze doorstroom. Sommige jongeren voelen
zich dan weer zo goed in het voortraject dat het gevaar
dreigt dat ze zich erin gaan ‘nestelen’ en uiteindelijk het
nest niet willen uitvliegen.
Ten slotte attendeer ik nog op de specifieke groep
van anderstalige nieuwkomers. Daar kan ik me niet
van de indruk ontdoen dat de meeste onder hen naar
een voortraject worden ‘afgeleid’ om reden van hun
(te) lage taalvaardigheid en niet op grond van demotivatie
of ontoereikende attitudes en vaardigheden. Deze
jongeren zijn immers sterk gemotiveerd en willen vooral
werken, maar hebben op de (Brusselse) arbeidsmarkt
af te rekenen met een dubbele taalbarrière (INT10,
INT27). Uiteraard bieden voortrajecten een extra
gelegenheid voor deze jongeren om hun taalvaardigheid
te oefenen en op een hoger peil te brengen. Maar
dit kan enkel op voorwaarde dat de VT-begeleiders die
hen opvangen taalvaardigheidstraining ook echt onder
de knie hebben en taalaspecten systematisch kunnen
inbouwen in hun vormingsactiviteiten.
66