Over aanklagen, kort op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik ...

zelf op zich moeten nemen. In vele gevallen is dit
voor de jongeren immers een struikelblok
2 Een goede ondersteuning van de leerervaringen (cf.
Valcke 2005: 208): de jongeren blijven bovenal ‘lerenden’;
het doel is leren, niet (enkel) verkopen en geld
verdienen
3 Participatie: de begeleider doet mee bij de werkzaamheden
en kan de jongeren ook observeren (VTbegeleider
Sara, INT10)
4 Peer coaching en peer learning: de deelname van
jongeren die al wat langer in de leeronderneming
meedraaien of enige werkervaring achter de rug
hebben bevordert de goede gang van zaken. Deze
jongeren nemen gemakkelijker verantwoordelijkheid
op, kunnen leiding geven, de anderen coachen.
Voor de leeronderneming in OP-stap hebben de
jongeren zelf voorstellen kunnen aandragen. De vor-
mingswerker schat de haalbaarheid ervan in en tracht
met de jongeren tot een consensus te komen. Alles wat
de jongeren aanbrengen, komt in principe in aanmerking
(PMV 29-11-2006). Op de verschillende locaties
van OP-stap gaf dit aanleiding tot uiteenlopende invullingen.
In Woluwe werd gekozen voor soepverkoop,
in Halle voor een broodjeszaak en mantelzorg (boodschappen
doen), in Dendermonde werken de jongeren
met recyclingmateriaal en maken ze decoratie. In
Sint-Niklaas werd een langduriger project opgezet: het
opknappen van ramen van een gebouw, een architect
ondersteunt hierbij technisch de werkzaamheden.
In OP-stap Aalst kan ik een stukje van de praktische
uitbouw van de leeronderneming aldaar observeren
(OBS04). De leeronderneming is er tot ‘Dienstencentrum
VARIA’ gedoopt. Scholen en bedrijven in de
omgeving ontvingen een brief waarin de mogelijke
‘diensten’ waar ze op kunnen intekenen worden omschreven.
Aanvankelijk werd gedacht aan een broodjeszaak
maar dat bleek niet haalbaar (PMV 29-11-2006).
Maarten werkt in de leeronderneming meestal projectmatig
met kortdurende opdrachtjes die een snelle
beloning in het verschiet stellen (een gsm-kaart bijvoorbeeld).
Wel heeft hij ervaren dat hij zelf sterk moet
blijven structureren en sturen bij zaken als organisatie,
planning en financiën. De opdrachten van de jongeren
Over aanklampen, kOrt Op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik maken…
zijn nog overwegend uitvoerend van karakter.
De observatie in Aalst vindt plaats in CDO De
Kering. Het vaste VT-lokaal van OP-stap is er op de
begane grond gevestigd. Maarten begeleidt er twee
groepen per week. De jongeren hebben het lokaal mee
helpen inrichten. Er staat een toog die ze zelf hebben
gebouwd en aan een van de wanden zijn series foto’s
opgehangen die de jongeren afbeelden tijdens allerlei
werkzaamheden in het voortraject en die ze vaak zelf
met hun gsm hebben genomen. Het Dienstencentrum
VARIA is de grote blikvanger. Het lokaal heeft wel wat
weg van een bedrijfsatelier.
’s Ochtends staat kaarsen maken als doeactiviteit op
het programma. Drie weken tevoren hadden de jongeren
al zeep gemaakt. In de groep die ik mag observeren
zitten uitsluitend jongens. Op de dag van de observatie
(een dinsdag) zijn er zes jongens komen opdagen, één
jongen is afwezig (in deze groep zitten uitsluitend
jongens, in de andere zitten wel meisjes (3)). Wanneer
ik arriveer zijn ze al met hun activiteit gestart. Vandaag
krijgen de jongeren de opdracht om proefkaarsen te
maken. Iedere jongere giet zelf zijn kaarsen en kiest
eigen kleuren. Ook Maarten doet dat. De bedoeling
is er de meest geslaagde uit te kiezen om die dan in
‘serieproductie’ te steken voor het Dienstencentrum
VARIA. Maarten geeft toelichting bij zijn werkwijze in
het interview dat ik tijdens de middagpauze afneem:
‘Elke activiteit heeft een doel. Bijvoorbeeld, eerst proefkaarsen
maken om die dan in seriewerk te steken en te verkopen
op de markt in Lede en Aalst. Dat motiveert de jongeren. De
serieproductie is meestal een moeilijke fase. Dat doen ze niet
graag. Maar eenmaal de verkoop op gang is gekomen, is de
motivatie er terug: ‘Ze zien het geld binnenkomen.’ (INT09)
De betrokkenheid en concentratie van de jongeren is
hoog en er wordt goed doorgewerkt. Nochtans vinden
ze kaarsen maken maar ‘een stomme bezigheid’ (krijg ik
tussendoor van Maarten horen). De groep toont zich
vandaag rustig en de sfeer is gemoedelijk. Dat was
volgens Maarten in de vorige weken wel anders, zodat
hij op een gegeven ogenblik ‘heel strenge regels’ moest
invoeren.
Twee zaken vallen me op. Eén: de dynamiek en
stemming in de groep lijken sterk af te hangen van
twee oudere, wat rijpere jongens. Zij werken gestaag
door, laten zich niet te snel afleiden door anderen en
88