Over aanklagen, kort op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik ...

principe de dagelijkse communicatie tussen organisator
en toeleider vergemakkelijkt).
Strategie 7: groepsdynamieken en peer coaching/
modelling
Doordat VT-begeleiders vaak een groep jongeren
begeleiden en vormen (naast de opdracht van individuele
begeleiding) is het rekening houden met en het
inspelen op groepsdynamieken een van de basisvoorwaarden
om activiteiten te doen slagen.
In alle projecten streven de begeleiders ernaar beschermende
minileergemeenschappen te vormen die
als hefboom fungeren om individuele doelstellingen te
realiseren (vgl. Ruelens 2004).
‘De jongeren hebben twee dingen nodig: een gids die ze
kunnen volgen, die coacht, die grenzen aangeeft, die bekrachtigt.
En ten tweede een groep waarin ze kunnen functioneren.
Want ze willen leren, van alles opzuigen.’ (VT-begeleider
Johan van Voortrajecten Limburg, INT13).
Als de groep jongeren niet meewil, kan de begeleider
ook niets gedaan krijgen, laat staan dat er wordt
geleerd. Zelfs als er via teambuilding een min of meer
functionerende groep tot stand is gekomen, blijft het
telkens weer gespannen afwachten wat de dag of de
geplande activiteit zal brengen. De doelgroep blijft
immers moeilijk en onvoorspelbaar, ondanks de aanwezigheid
van een goed groepsgevoel en een vertrouwensbasis
ten aanzien van de begeleider. Het grillige
spel van de groepsdynamieken maken het werk van
jongerenbegeleiders in voortrajecten blijvend fragiel.
Wat de ene dag lukt met een groep deeltijds lerende
jongeren kan de volgende dag met dezelfde groep
geheel de mist ingaan:
‘Meedoen of niet meedoen, het hangt steeds aan een
draadje.’ (VT-begeleider Daan van Kravat, INT22)
‘Werkt ge met een groep van zes jongeren en krijgt ge er
drie mee, dan is er de kans dat de overige drie wel volgen.
Is het een groep van tien jongeren en krijgt ge er vier mee,
dan is de kans groter dat de anderen de doorslag geven.’
(VT-begeleider Berten van Voortrajecten Rupelstreek
INT20)
Over aanklampen, kOrt Op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik maken…
‘Er zijn geen zekerheden. Als je bij ons [op school]
aankomt, weet je niet wat de dag gaat brengen.’ (tewerkstellingsbegeleider
Jean van CDO Sint-Lodewijk Genk,
INT24)
Een steeds weer terugkerende opdracht voor jongerenbegeleiders
is dan ook eerst en vooral te voorkomen
dat negatieve groepsdynamieken het leerklimaat
in de groep verstoren. Ten tweede moet een begeleider
positieve groepsdynamieken zo kunnen ombuigen dat
jongeren elkaar coachen en van elkaar leren.
Dat laatste beschouwt menig VT-begeleider als een
krachtig leerinstrument: jongeren die zichzelf maar ook
andere groepsleden sturen door hun peers te helpen,
te motiveren, te coachen, door als ‘model’ te fungeren.
Zien hoe een andere jongere een gedraging succesvol
modelleert is vaak effectiever dan de begeleider het
zien doen (cf. Ormrod 2008: 138).
‘Vanuit de groepscontext wordt het individueel traject mee
bewaakt.’ (regiocoördinator Hilde van Kravat, INT08)
‘Van elkaar leren: ik heb de klik genomen, ik was ook zo.
Die jongere brengt het over naar de anderen en dat wordt
gemakkelijker aangenomen.’ (VT-begeleider Berten van
Voortrajecten Rupelstreek, INT20)
‘De jongeren die al gewerkt hebben, hebben een positieve
invloed op de anderen. Ze sturen de anderen. Eigenlijk hebben
ze meer invloed dan de begeleider van het voortraject.’
(VT-begeleider Maarten van OP-stap – Aalst, INT09)
Praktijkvoorbeeld 14: Training van arbeidsattitudes
(Travak 2 Kortrijk - ak[trac]tie)
Een van de voordelen van werkplekleren is dat
nieuwelingen door met volwassenen of meer ervaren
collega’s samen te werken nieuwe dingen informeel
kunnen leren, zonder dat daar veel expliciete instructie
aan te pas komt. Veel wordt immers geleerd door sociaal
leren, door observatie en modelleren: nieuwelingen
in een groep spiegelen zich aan anderen in de groep,
kijken naar wat anderen doen en gebruiken dit als
‘model’ voor het eigen gedrag. Dat geldt zeker voor het
leren van attitudes en vaardigheden (zie Ormrod 2008
over de sociaal-cognitieve theorie van leren).
94