Over aanklagen, kort op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik ...

afstemmen, is immers een essentiële oefening voor
het welslagen van een voortraject. Tijdens de sessies
werden er inhoudelijke inzichten meegegeven, werden
de inzichten naar de praktijk vertaald en was er ruimte
om ervaringen uit te wisselen.
In de stroom taalvaardigheid gingen we dieper in op
functionele taalvaardigheid en interactie. Daaraan koppelden
we alternatieve werkvormen die de jongeren
activeren, zelf initiatief laten nemen en hen aanzetten
om zich in de wereld van het werk te oriënteren, zich te
informeren, te reflecteren op het eigen gedrag.
Alternatieve manieren van competentiegericht observeren
en evalueren, stonden in de vormingssessies
rond assessment centraal. De klemtoon lag hierbij meer
op het observeren en evalueren in plaats van alleen het
meten van kennis. Dit illustreerden we met voorbeelden
van inspirerende assessmentmethoden.
De in de sessies gebruikte powerpoint-presentaties
zijn ter illustratie mee in de bijlagen van het rapport
opgenomen.
Wat de vierde actie betreft, werd illustratief materiaal
ontwikkeld ter ondersteuning van het competentiegericht
evalueren en observeren, het vormgeven van
interactieve competentiegerichte activiteiten en geïntegreerd
werken rond functionele taalvaardigheid. Het
voorziene instrument waarmee de organisatoren van
voortrajecten hun werking kunnen screenen en kunnen
nagaan of de acties de doelstellingen dienen, werd
uiteindelijk niet vervaardigd. De verplichte invoering
van het Individueel Transitieplan (ITP) in het deeltijds
leersysteem, dat het totaaltraject van een deeltijds
lerende en werkende jongere in beeld brengt, maakt dit
instrument overbodig (zie Vandenbroucke 2007b). Het
materiaal is gebundeld in het instrumentariumrapport.
Overzicht van het onderzoeksrapport
Het onderhavige rapport omvat behalve deze inleiding
nog zeven hoofdstukken.
Hoofdstuk 1 biedt een situering van het systeem
van voortrajecten. Daarbij staan we achtereenvolgens
stil bij de totstandkoming van het stelsel van deeltijds
leren en werken, de verwachtingen en problemen rond
dit stelsel, de alternatieven die werden uitgebouwd om
Over aanklampen, kOrt Op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik maken…
aan ervaren problemen tegemoet te komen (brugprojecten,
voortrajecten), en het systeem van voortrajecten
zoals het in het actuele beleid wordt geconcipieerd.
Hoofdstuk 2 geeft het theoretisch referentiekader van
het onderzoek weer. In de eerste paragraaf beschouwen
we leerprocessen in de voortrajecten tegen de achtergrond
van soorten en vormen van leren. De tweede
paragraaf is gewijd aan het sociaalconstructivisme als
leertheoretisch denkraam en de principes die eraan ten
grondslag liggen. Het scheppen van krachtige leeromgevingen
ligt in het verlengde van de sociaalconstructivistische
leervisie en vormt het thema van de volgende
paragraaf. Daarin worden de kenmerken belicht van
krachtige leeromgevingen, het competentiegericht
leren als sociaalconstructivistisch basiskenmerk van
krachtige beroepsgerichte leeromgevingen en enkele
definities en ordeningen van (sleutel)competenties.
Daaruit wordt dan schematisch een aantal bouwstenen
afgeleid ten behoeve van het vormgeven van krachtige
arbeidsgerichte leeromgevingen in de voortrajecten.
In de laatste (vierde) paragraaf wordt even stilgestaan
bij de theorie van ‘maatschappelijke kwetsbaarheid’,
die vaak als inspiratiebron dient voor het werken met
onder andere deeltijds lerende jongeren in de vormingssector.
In hoofdstuk 3 van het rapport worden de probleemstelling,
de doelstelling van het onderzoek en de
onderzoeksvragen gepresenteerd. Vertrekkend vanuit
drie grondvragen met betrekking tot de optimalisering
van afwisselend leren en werken, de vereiste
competenties bij jongeren en de functie van de voortrajecten
daarin, worden enkele evoluties belicht op
de hedendaagse arbeidsmarkt, met een bijzondere
focus op de vraag bij werkgevers naar ‘soft skills’ bij
kortgeschoolde (jonge) werknemers. Aangaande de
mainstreaming van voortrajecten worden vervolgens
drie spanningsvelden onderscheiden: een eerste op het
niveau van de doelgroep (wat is wenselijk versus wat
is mogelijk), een tweede op het niveau van modelontwikkeling
(afstemming van concurrerende praktijkmodellen,
eenheid en verscheidenheid), en een derde op
het niveau van coördinatie, samenwerking en partnerschap
(het verzoenen van uiteenlopende opvattingen
over beroepsgericht leren). Ter afsluiting van dit hoofdstuk
volgen twee paragrafen waarin respectievelijk de
6