Over aanklagen, kort op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik ...

ten Limburg (locatie Tongeren) over zijn manier van
werken (zie verder).
Een van de implicaties hiervan is doeldifferentiatie:
jongeren leren binnen een en dezelfde activiteit
ieder uiteenlopende zaken. Soms liggen die al min of
meer op voorhand vast, omdat de begeleider met de
jongeren verschillende werkpunten heeft afgesproken.
VT-begeleider bij Kravat Daan vraagt bij een activiteit
soms vooraf aan een jongere om een werkpunt op een
blad te schrijven en dat aan hem te geven (zonder dat
hij het bekijkt), zodat ze dat samen na afloop kunnen
bekijken en Daan de nodige feedback kan geven
(INT22).
Soms gaat een begeleider differentiëren door in te
spelen op verschillen in behoeften bij de individuele
jongeren die uit het vaak grillige verloop van de activiteiten
zelf naar voor komen. Toegegeven, dat is alleen
werkbaar bij relatief kleine groepen met jongeren die
de begeleider al voldoende kent (omdat hij of zij ze
hen al een tijd intensief en persoonlijk heeft kunnen
volgen).
Ik pluk ter illustratie een voorbeeld uit de praktijk bij
Voortrajecten Limburg in Tongeren waar Johan VT-begeleider
is voor de module ‘Actief in de leefomgeving’.
In deze module staan persoonsvorming, motivering en
sociale vaardigheden centraal (OBS08).
Het groepje waar Johan momenteel mee aan het
werk is, telt zes jongeren, maar op de dag van mijn
observatie in Tongeren zijn ze maar met vier: drie
meisjes en één jongen (de afwezigen zijn een jongen en
een meisje). Uitzonderlijk: voor één keer zijn de meisjes
in de meerderheid. Op het moment van mijn aankomst
zijn de jongeren al een poosje aan de gang met het
spionage-examen, in feite een quiz met vragen rond het
betreffende thema.
De voortrajecters zitten verspreid in de in klassieke
rijen opgestelde schoolbanken van het klaslokaal dat
ze als vaste pleisterplaats hebben toegewezen gekregen
binnen het CDO. Achteraan staan pc’s opgesteld, die
de jongeren voor activiteiten kunnen gebruiken. Johan
staat (of zit) vooraan en leidt de quiz.
Na deze activiteit komt het vervolg van een ander
lopend project waar de jongeren al enkele weken druk
mee in de weer zijn, namelijk de voorbereiding van een
Over aanklampen, kOrt Op de bal spelen, grenzen verleggen en de klik maken…
receptie die de uitreiking van de getuigschriften aan
het eind van het voortraject op school moet opluisteren.
Bij de uitnodiging van de gasten hiervoor hebben
ze het bezoek van ‘een Afrikaanse prinses’ (uit Kenia)
aangekondigd. Geen echte, maar dat was nu net de clou
van de zaak. Dat deze jongeren de hele school in het
ootje zouden kunnen nemen, is voor hen duidelijk een
opwindend perspectief. Er worden afspraken gemaakt
over taak- en rolverdeling: wie wat gaat doen op de
receptie, wie er aan de deur wil staan voor onthaal, wie
van de jongeren een speech wil afsteken en dergelijke.
Vervolgens neemt Johan de jongeren mee naar een
grootwarenhuis in de buurt, waar ze de prijzen van de
aan te kopen producten moeten uitzoeken in functie
van het opstellen van de begroting. Dan gaan we samen
iets eten in een Turkse pitazaak. De sfeer is al de hele
ochtend gemoedelijk en vriendschappelijk. De jongeren
werken vlot mee en zijn taakbetrokken. Bij terugkeer in
het lokaal tikt Kimberly de verzamelde prijsgegevens in
op computer om daarmee de begroting op te stellen. Ze
is de haantje-de-voorste van de groep.
Johan werkt projectmatig, legt hij me uit tijdens de
middagpauze. In elk project – kort of lang – worden
verschillende vaardigheden geïntegreerd en geoefend.
De vaardigheden zitten verpakt in het project-als-instrument.
De klemtoon ligt op impliciet leren. Er wordt
grensverleggend gewerkt en er steekt veel variatie en
afwisseling in het aanbod. Jongeren mogen het project
mee helpen faseren en invullen. Geregeld worden ook
momenten van ontspanning ingelast om de taakspanning
niet te hoog op te drijven.
Na de middagpauze (om 1 uur) staat een dvd op het
programma: ‘Darwin’s Nightmare’, een documentaire
over de ecologische en sociaaleconomische ramp die de
visexploitatie van de Centraal-Afrikaanse meren met
zich mee brengt. De jongeren moeten zich daarvoor
rond een laptop scharen en dat kost zichtbaar enige
moeite bij de meisjes. De film duurt 100 minuten en
dat is geen erg aanlokkelijk vooruitzicht. Johan weet
bij voorbaat al dat de jongeren er niet in zullen slagen
de hele film uit te kijken. Zo lang kunnen ze het niet
volhouden, zeker niet met het weekend voor de deur
(het is vrijdagnamiddag).
Ook blijvende concentratie is een uitdaging, want dit
is bepaald geen gemakkelijke film. Er is namelijk geen
78