Dromen - Jeugdboekenweek

Dromen en muziek
Jarenlang had ik diezelfde droom. Of beter: een droom in een droom.
Een droom in het kwadraat dus. Ik droomde dat ik in mijn slaap een
wonderlijke melodie hoorde. Steeds weer die onweerstaanbare,
onwerelds mooie melodie. In al die jaren veranderde er geen noot
aan, alleen de bezetting en de orkestratie varieerden. Een ijle kinderstem
(zo’n onnavolgbare treble uit een Engels kathedraalkoor), een
warme, donkere alt (Aafje Heynis in haar beste dagen), een Russisch
mannenkoor met diepe donkere bassen, een strijkkwartet, een houten
traversofluit, een groot kerkorgel, een zwaar aangezet symfonisch
orkest (in een Leopold Stokowski-orkestratie), telkens kleurden ze de
melodie weer anders in en brachten zo elk op hun beurt onvermoede
schoonheid aan het licht.
Het was een gelukzalige droom: slapen terwijl je een overweldigende
esthetische ervaring ondergaat. Alleen was er bij het wakker worden
telkens een gevoel van spijt; spijt dat ik me die melodie niet kon
herinneren, dat ik ze niet kon neuriën. Ik ging me dan ’s ochtends aan
de piano zitten maar wat ik ook probeerde, nooit kon ik ook maar één
flard reproduceren. Soms gebeurde het wel dat een stukje van de
melodie me kwam toewaaien, zomaar, overdag. Maar nooit kon ik ze
vangen. Een beetje te vergelijken met de enerverende frustratie die je
ervaart als je niet op een naam kunt komen, een naam die op het puntje
van je tong ligt, en je zou het duizend keer zeggen maar… Alleen ging
het dan niet om de naam van een oude bekende maar om de aller-,
allermooiste melodie. Neem de mooiste melodie van Mozart – het
Andante uit de Sinfonia concertante voor viool, altviool en orkest KV
364, de beroemde beginmelodie uit de Symfonie nr. 40 KV 550 –, wel,
nóg mooier. Zó mooi dat het pijn deed dat ze ongrijpbaar bleef. Ik kon
alleen maar hopen dat de dromen niet te lang op zich lieten wachten.
Maar plots, zonder aanwijsbare reden, liep het verkeerd: terwijl ik in
mijn droom in het kwadraat de melodie hoorde, probeerde ik in mijn
basisdroom de melodie op te schrijven. Ik zag de noten zo voor mij, ik
had ze maar op te schrijven. Toch lukte het niet. Ik had geen muziekpapier
of de potloodpunt brak of de melodie stopte plots. Maar wat nog
erger is: sinds een aantal jaren is de droom weggebleven. En daarmee
ook die wonderlijke melodie.
De droomuitlegging
Ik heb nooit de behoefte gevoeld om naar een ‘verklaring’ voor mijn
droom te zoeken. De droom op zich was meer dan voldoende en
bovendien geloof ik niet zo in gepsychologiseer, laat staan in droomuitlegging.
De droom blijft al vele jaren weg en ik dacht er niet meer
aan. Tot enige tijd geleden. Tijdens een lange nachtelijke autorit naar huis
luisterde ik naar een Franse radiozender, toen ik plots een
enthousiasteling hoorde vertellen over een opera van de Tsjechische
componist Bohuslav Martinu (1890–1959). Het was een opera uit de
jaren 1936-37 die ik alleen van naam kende maar waarvan ik tot dan
nog nooit één noot had gehoord: Juliette, ou la Clé des Songes (‘Juliette of de
droomuitlegging’). Een mooie titel voor een opera. En zo kende ik
Martinu wel. Hij schreef niet alleen prachtige en daarom te weinig
gekende muziek, hij gaf zijn werken ook inventieve titels, zoals Instructief
duo voor zenuwachtige spelers, Op de hoek geboren foxtrott (voor pianowerken) en
Legende van de rook van het aardappelloof (titel van een cantate). De radio leerde
me verder dat Martinu voor dit meesterwerk – (‘un vrai chef-d’oeuvre’,
voor minder ging men niet – zelf ook het libretto had geschreven en dat
hij zich daarbij had gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van ene
Georges Neveux. Ik was al tevreden dat mijn autorit een mij onbekend
meesterwerk had gereveleerd – morgen naar de platenwinkel dus. Maar
toen begon de man het verhaal te vertellen. Het was, zoals vaak in
opera’s, een gecompliceerd verhaal. Ik was moe en de gedreven Martinu-
9