Dromen - Jeugdboekenweek

hoe ze een personage kunnen vertolken met hun stem: ‘Hoe praat de
nepsoep-schildpad? (bijvoorbeeld traag en zwaar) En de griffioen?
(bijvoorbeeld snel en venijnig) En Alice?…’
Ze proberen verschillende mogelijkheden uit tot ze een geschikte
stemkleur vinden. Daarna bepalen de regie-aanwijzingen vaak hoe je iets
moet lezen (boos, hooghartig,…).
Theater is een taalverklankende activiteit, daarom lees je theaterdialogen
het best hardop. Een handige hulp is het aanduiden van de eigen tekstgedeelten
met fluorstift.
Terwijl de vier kinderen het fragment voorlezen luisteren de andere
kinderen (met gesloten ogen).
Na het voorlezen bespreek je wat het ‘publiek’ zich voorgesteld heeft bij
het beluisteren van de tekst: hoe zagen de personages eruit? Welke kleren
hadden ze aan? Hadden ze maskers op? Hoe was het decor? Stonden er
meubels of enkel natuurelementen?…
Deze voorstellingen kun je omzetten in tekeningen (personages) en/of
maquettes (decor). In een verder stadium kun je kostuums en het decor
uitvoeren. Eenvoudige verkleedkleren, papier en doeken kunnen
wonderen doen!
kinderen vergelijken de drie versies.
Theater:
Alice:‘En hoeveel uur per dag had u les? Nepsoepschildpad:‘Tien uur de eerste dag, negen de
volgende dag enz.’Alice:‘Wat een eigenaardig rooster!’ Griffioen:‘Precies: een rooster! Elke dag
valt er een uur doorheen.’
Reedijk & Kossmann:
‘En hoeveel uren per dag had u school?’ zei Alice, die gauw over iets anders wou beginnen.
‘De eerste dag tien uur,’ zei de Soepschildpad,‘de tweede negen uur en zo verder?’‘Wat raar!’
riep Alice.‘Helemaal niet raar,’ zei de Griffioen,‘we gingen er heen om onderwijs te genieten
en daar geniet je iedere dag minder van.’
Matsier:
‘En hoeveel uur les hadden jullie per dag?’ zei Alice, die vlug van onderwerp wilde veranderen.
‘De eerste dag tien uur,’ zei de Nepschildpad,‘de volgende negen enzovoort.’‘Wat een raar
lesrooster!’ riep Alice uit.‘Zo lesten we onze dorst naar kennis steeds sneller,’ merkte de
Griffioen op,‘vandaar de uitdrukking ‘lest best’.
(Voor wie zich verder in de moeilijkheden bij het vertalen wil
verdiepen, is het boek Allemaal letters op p. 76-78 een aanrader.)
Een vertaler uitnodigen in de klas maakt het uiteraard nog interessanter.
En misschien kun je in de Franse les zoeken naar synoniemen om
woorden te vertalen.
Verwerking
In een eerste fase worden theaterdialogen meestal zittend aan een tafel
voorgelezen, later gebeurt het op de vloer met de tekst in de hand. De
kinderen staan in de ruimte zodat ze zich vrij kunnen bewegen. Zo
groeit het ‘theaterspel’. Eenvoudige decorstukken en attributen zijn in
deze fase welkom.
Na verschillende leesbeurten kun je de teksten laten memoriseren. Zo
kom je tot het echte theaterspel. Je mag niets forceren, voor sommige
kinderen is expressief hardop lezen al een hele stap.
De kinderen herschrijven andere fragmenten uit de bundel, bijv. Haroen en
de Zee van verhalen, Fantasie kapot en/of De telduivel tot dialogen.
Ze lezen en/of spelen elkaars bewerkingen.
Na het lezen
Hier kun je verschillende vertalingen vergelijken. Op het bord plaats je
de verschillen in drie tabellen naast elkaar:
- in het theaterfragment;
- in de vertaling van Reedijk & Kossmann (1972);
- in de vertaling van Matsier (1989, 1994 en 1999).
Bijvoorbeeld:
- de nepsoepschildpad: theaterfragment;
- de soepschildpad: Reedijk en Kossmann (1972);
- de imitatieschildpad: Matsier (1989);
- de nepschildpad: Matsier (1994, 1999).
Uit een vergelijking van deze vier verschillende benamingen kan al een
mooi gesprek ontstaan.
Ook de benaming van de schoolvakken verschilt naargelang de vertaling.
De kinderen vergelijken de verschillende vakken, bijvoorbeeld:
- ‘pezen en drijven’ bij Reedijk &Kossmann wordt bij Matsier ‘lui zijn en
schreeuwen’;
- ‘opzwellen, aftrappen, vermenigschuldigen en stelen’ wordt ‘optillen,
afbekken, gemenevuldigen en stelen...’;
- ‘Zeeografie en vaderhandse verbiedenis’ wordt ‘vergetenis: bijbelse en
vaderhandse vergetenis, aanwijskunde en schadelijke oefeningen’;
- ‘lachpijn en griep’ wordt ‘griep en chagrijn’.
Naast een persoonlijke appreciatie kunnen de kinderen naar analogie het
eigen klasrooster bewerken, andere benamingen geven aan vakken maar
zo dat ze door klank of door betekenis naar het echte vak verwijzen.
Het fragment besluit met een prachtige parodie op het onderwijs, de
Zesde leerjaar – 95