Dromen - Jeugdboekenweek

Boek 2
Haroen en de zee van verhalen
Salman Rushdie, ill. Paul Birkbeck
Piramide, 1999, p. 78-81
Over de auteur
Salman Rushdie (1947) is eigenlijk een auteur die boeken voor
volwassenen schrijft. Hij is uit Indië afkomstig, maar woont in Engeland.
Daar kreeg hij in 1993 de Booker Price, de hoogste literaire prijs, voor
zijn Middernachtskinderen. Maar wereldberoemd werd Rushdie met zijn
Duivelsverzen. Die beroemdheid was het gevolg van iets wat het leven van
de auteur en zijn gezin volledig overhoop haalde: de moslimwereld
onder aanvoering van Iran voelde zich door zijn Duivelsverzen bijzonder
beledigd. De leiders van Iran spraken een ‘fatwa’ (een doodsvonnis) uit
over Rushdie en er werd een som geld uitgeloofd voor wie hem kon
vinden en doden.
Rushdie moest onderduiken, hij kon niet meer veilig op straat komen,
niet meer in zijn huis blijven wonen maar op onbekende adressen, hij
werd vogelvrij. Om dit allemaal uit te leggen aan zijn zoontje, schreef hij
Haroen en de zee van verhalen. Daarin gaat het over de kracht van verhalen en
over hoe ze mensen vrij kunnen maken waardoor ze gevreesd worden
door alle dictators van de wereld.
Over de illustrator
Paul Birkbeck volgde een opleiding tot kunstschilder. Hij was tien jaar als
illustrator verbonden aan Children’s BBC Television en werkte onder
andere mee aan Peter Pan en A Christmas Carol. Hij geeft ook les aan
illustratoren. Dit is het eerste kinderboek dat hij illustreert, zijn prachtige
illustraties verhogen de waarde van het verhaal.
Over het boek
Rasjied, de vader van Haroen, is een beroemd verhalenverteller. Nadat
zijn vader zijn stem en zijn verhalen verliest, krijgt Haroen in de stad
Koosj-Mar een echte nachtmerrie. Hij droomt dat de watergeest Mierlo
de verhalenstroom van zijn vader komt afsluiten. Haroen neemt de
sleutel die de verhalenstroom afsluit af van Mierlo. En omdat die niet kan
uitleggen waarom zijn vader geen verhalen meer kan krijgen, gaat
Haroen mee naar de maan Kahaani (= verhaal) over de verhalenoceaan.
De verhalenoceaan is de grootste bibliotheek ter wereld: alle soorten
verhalen lopen er naast en door elkaar. Doordat ze vloeibaar zijn kunnen
ze veranderen: ‘een beetje verhaal kan wel wat reorganisatie verdragen’,
zegt Maarmans de Hopvogel. Maar er is nu wel iets heel erg mis met de
verhalen en dat komt door de vervuiling. Chaddam Sjod (= het einde,
afgelopen, definitief voorbij), meester-zwijger, aartsvijand van verhalen,
koning van de stilte, vijand van het woord, is daar de oorzaak van. Hij is
heerser over het land van Tsoep, de altijd duistere kant van Kahaani. Er
dreigt oorlog, het leger van Gup (de lichte kant) is in staat van
paraatheid. Het bestaat uit korpsen van grote en kleine letters, verder
ingedeeld in regels, kaders, hoofdstukken en boekdelen. Elk deel wordt
aangevoerd door een titel en de baas van het leger is de bibliotheek.
Omdat Haroen vastbesloten is zijn vader de vertellersgave terug te geven,
trekt hij mee ten strijde. Hij ontmoet de meest vreemde wezens, zoals je
ze eigenlijk alleen in dromen ontmoet. Als ze ’s ochtends wakker
worden, blijkt zijn vader dezelfde droom gedroomd te hebben. Rasjied
vertelt dan het verhaal van Haroen en de zee van verhalen aan de
ademloos luisterende menigte in Koosj-Mar. Zij herkennen er het
pleidooi in voor fantasie, vrije meningsuiting en liefde tussen de
mensen. Het verhaal opent hen de ogen: zij zien de gelijkenis tussen hun
dictator en Chaddam Sjod en eisen vrije verkiezingen.
In het fragment nadert Haroen de stad Gup.
Werken met het fragment
Voor het lezen
De leerkracht leest en bespreekt de informatie over de auteur. Daarna
wordt over het boek verteld. Het loont echt de moeite om het boek zelf
in de klas te halen.
Je praat over:
- Koosj-Mar (nachtmerrie), de schrijfwijze wordt vergeleken met het
Franse ‘cauchemar’.
- de zin: ‘Een beetje verhaal kan wat reorganisatie verdragen.’ Zijn er
verhalen die de kinderen zouden willen veranderen?
- het leger in Gupstad: de kinderen kunnen het leger tekenen.
- de kracht van verhalen: kunnen verhalen mensen bewust maken? Is er
een verhaal waardoor je anders over bepaalde dingen ging denken?
Kun je redenen bedenken waarom leiders van een land een boek
zouden kunnen verbieden? Wat vrezen ze dan?
- Mag je alles schrijven? Hoe noem je het als de overheid een boek of
film verbiedt? Hoe zit het met kranten? De kinderen brengen artikels
mee uit verschillende kranten over een onderwerp uit de actualiteit,
over een ongeluk... Ze vergelijken de manier waarop over eenzelfde
onderwerp geschreven wordt. Hier kan ook het onderscheid tussen feit
en mening besproken worden.
Het fragment
De kinderen lezen het fragment stil, ze onderstrepen de woorden of
zinnen waarover ze iets willen zeggen of vragen.
Nadat de kinderen aan het woord geweest zijn, kunnen de volgende
vragen helpen om dieper in te gaan op de tekst:
Er zit veel dialoog in dit fragment. Hoeveel personages zijn er aan het
woord?
De drijvende tuinlieden zijn de kappers van de Zee van Verhalen.
Hoe stel je je het borstelen, uitkammen, wassen en in model brengen
van verhalen voor?
Welke soorten verhalen ken je? Welke lees je het liefst?
Als er in liefdesverhalen alleen boodschappen gedaan worden, is er iets
mis. Wat kan er in andere soorten verhalen misgaan?
Ken je kinderverhalen die aan de grappenepidemie lijden? En wat denk
je over verhalen met pratende helikopters? Wat kan jouw ergernis
opwekken als je een boek leest? Is er een verschil afhankelijk van de
leeftijd waarvoor het boek bedoeld is?
Welke zijn, volgens jou, de kenmerken van een goed jeugdboek? Maak
een topvijf van de beste boeken en vergelijk met je klasgenoten.Vertel
over je lievelingsboek.
Vragenspel
Mierlo stelt drie vragen, waarop Mali in dezelfde volgorde antwoordt.
De kinderen lezen het fragment. Daarna vraag je hun waarover zij vragen
kunnen stellen. Die onderwerpen noteer je op het bord. Elk kind kiest
één onderwerp en stelt daar drie vragen rond. Deze vragen gaan in een
doos, alle kinderen trekken een vragenbriefje en beantwoorden de
vragen in de juiste volgorde. Ze worden voorgelezen en de kinderen
trachten hun eigen vragen in de antwoorden te herkennen.
Lezen: de kinderen vormen groepjes van vier. Ze verdelen de rollen,
bespreken met welke stem de verschillende personages zouden kunnen
spreken, oefenen en lezen dan zo expressief mogelijk voor.
Zesde leerjaar – 93