Staniłko-red.-Katastrofa-PDF

Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012TWORZYMY IDEE DLA POLSKIDziałania rządu RP przed i po katastrofie smoleńskiej zniszczyły prestiżPolski jako wiarygodnego sojusznika w jakimkolwiek ewentualnym sporze z Rosją.Gra rządu D. Tuska z Moskwą przeciw prezydentowi RP przed katastrofą oraz zachowaniesię tegoż rządu po niej (oddanie kontroli nad śledztwem) musi prowadzićdo wniosku, iż Polska przestała być postrzegana przez zewnętrznych aktorów gry międzynarodowejjako wart rozpatrywania potencjalny sojusznik w jakiejkolwiek akcjisprzecznej z interesami Moskwy.Złożona ustami rzecznika rządu Pawła Grasia, potwierdzona zaś przez premieraDonalda Tuska i wówczas p.o. prezydenta Bronisława Komorowskiego deklaracja,iż Polska nie zażąda przejęcia śledztwa w sprawie śmierci swego prezydenta i towarzyszącychmu osób, gdyż „mogłoby to być bardzo źle odebrane” 51 , musiała być odczytanaw całym regionie wschodnioeuropejskim jednoznacznie. Pytanie o to, gdzie i przezkogo żądanie przejęcia śledztwa przez Polskę byłoby „źle odebrane”, jest pytaniem retorycznym,a odpowiedź, iż chodzi o Moskwę, oczywista.Skoro tak, to każdy normalny pracownik departamentu analiz w MinisterstwieSpraw Zagranicznych któregokolwiek z państw, wymienionych w poprzedniej częścininiejszej pracy, musiał zadać sobie pytanie: czy Polska, która nie podejmie próbyprzejęcia kontroli nad śledztwem w sprawie śmierci swego prezydenta w obawie przedniechęcią Rosji, podejmie jakąkolwiek inną akcję, narażającą ją na tę niechęć. Odpowiedźmusiała być negatywna i w ten sposób Rzeczpospolita wysłała do wszystkich rządóww regionie sygnał, by nie liczyły na jej solidarność, lub by nie liczyły się z jej zdaniemw razie, gdy znajdą się w sporze z Moskwą czy takim jak Estonia w 2007 r., czy takim jakGruzja w roku 2008, czy jak Ukraina niemal co roku od Pomarańczowej Rewolucji przeżywająca„gazowe wojny” z Rosją. Polska przekazała w ten sposób wiadomość także polskimdziałaczom mniejszościowym np. na Białorusi. Informacja w niej zawarta brzmiała:„Rzeczpospolita nie uważa by śmierć jej prezydenta warta była ryzykowania ochłodzeniastosunków z Moskwą. Nie łudźcie się, iż wasza śmierć, np. w wypadku samochodowym,lub w wyniku pobicia przez nieznanych sprawców, wywoła jakiekolwiek poważnereakcje Warszawy.” W kontekście tego przesłania rezygnacja Andżeliki Borys z przewodniczeniaZPB nabiera zupełnie innego sensu. Jest to naturalnie spekulacja, ale każdy, kto znapostsowieckie realia i potrafi wczuć się w sposób rozumowania doświadczonych nimi ludzi,musi przyznać, iż jest ona wysoce prawdopodobna.Polska ukazała się jako kraj głęboko podzielony, którego wewnętrzne rozdarciepaństwa trzecie mogą skutecznie wykorzystywać dla oddziaływania na jej politykęzagraniczną. Wniosek ten płynie przede wszystkim z konkluzji, jakie obserwatorzyzewnętrzni musieli wyciągnąć z sytuacji poprzedzającej katastrofę smoleńską.128Katastrofa.Bilans dwóch lat.