Staniłko-red.-Katastrofa-PDF

Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012TWORZYMY IDEE DLA POLSKIPodstawową cechą ideologii moralnej jest utopijność i rewolucyjność, zmierzaona bowiem do tego, by przekroczyć obecny stan społeczny. Z samej swej natury zatemideologia braci Kaczyńskich godziła w uświęcone hierarchie i różnice społeczne(„układ”, „korporacje”, „system”, „łże-inteligencję”, „postkomunizm”, „autorytety”,„związki biznesu z polityką”, „pseudoelity”) i prowadziła tym samym do nieustannego„odróżnicowywania wspólnoty”, a więc do jej kryzysu. Już nie było wiadomo, kto znajdujesię na górze, a kto na dole drabiny społecznej. Ci, którzy do tej pory należeli doelit, okazywali się podejrzani, a prości Polacy naraz byli uznawani za sól ziemi. Kryzyssymboliczny spowodowany przez Kaczyńskich był bardzo głęboki, gdyż, z jednej strony,dzielił społeczeństwo do tego stopnia, że nawet Jarosław Kaczyński mówił o „wojniepolsko-polskiej”, a z drugiej strony – z konfliktu lokalnego przeistaczał się w międzynarodowy,gdyż polska polityka zagraniczna, realizująca ideologię moralną, zmierzałado „odróżnicowania” dotychczasowego układu sił: Rosja i Niemcy z dotychczasowych„starszych braci” Polski miały stać się partnerami, którzy zaczną Polskę szanować. Bezwątpienia zatem w Polsce mógł się pojawić – i pojawił się – „stereotyp kryzysu” („Polacysą zmęczeni walką”). Trzeba przy tym pamiętać, że „najmniejsza zmiana w klasyfikacjii hierarchizacji żywych stworzeń i istot ludzkich niesie ze sobą ryzyko rozregulowaniasystemu ofiarniczego” (Girard 1993: 55).W obliczu nieustannego kryzysu wspólnota rozpoczęła poszukiwania osoby, którado niego doprowadziła. Łączący się z poszukiwaniami „stygmatów ofiarniczych”, stereotyposkarżycielski, który musiał się w takiej sytuacji pojawić, nieodmiennie kierował sięna braci Kaczyńskich. Nie chodziło tu jednak jedynie o przypisanie odpowiedzialności,ale o wykluczenie ze wspólnoty i moralne potępienie. Tak jak bracia Kaczyńscy wykluczalize wspólnoty tych, którzy nie odpowiadali wyznawanemu przez nich wzorowimoralnego zaangażowania (warto przypomnieć sobie akcję palenia kukły Lecha Wałęsy),tak teraz oni zaczęli być wykluczani ze wspólnoty. Na arenie politycznej pojawili się politycyi komentatorzy, którzy nawzajem się atakowali, a jednocześnie stawali się coraz bardziejdo siebie podobni. W zaogniającym się konflikcie politycznym obok braci Kaczyńskich pojawiałysię ich agresywne sobowtóry. Różnice między partiami ulegały zatarciu.Koniecznym warunkiem uruchomienia mechanizmu ofiarniczego jest postrzeganieprzyszłej ofiary jako innej, jako w jakiś sposób odstającej od grupy, ale zarazem podobnej.Ofiara, żeby stać się ofiarą, musi przede wszystkim należeć do wspólnoty, musi być nasząofiarą (Girard 1993: 17). Bracia Kaczyńscy niewątpliwie ten warunek spełniali.Dopóki jednak należały do nich instytucje państwowe, służące do realizacjiich moralnej ideologii, nic im nie groziło. Ze względu na swą siłę to oni byli bardziejniebezpieczni dla swoich przeciwników. Sytuacja zmieniła się radykalnie, gdy w roku94Katastrofa.Bilans dwóch lat.