Staniłko-red.-Katastrofa-PDF

Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012TWORZYMY IDEE DLA POLSKIJest ona teorią bez wątpienia empiryczną, ale nie abstrahuje od procesów uświęceniai demonizacji, na które zwracają uwagę teologowie i filozofowie. Bierze również pod uwagępoczątkową niepopularność, a następnie sakralizację danego członka przez wspólnotę.Wreszcie, dotyczy ona właśnie procesów uświęcenia. Jej podstawowe założenie głosi bowiem,że tego typu przeobrażenie symbolu zła w symbol świętości dokonywało się i dokonujenieustannie od początku ludzkiej historii. Choć teoria Girarda zapewne nie jest doskonała,to – jak myślę – jest pełniejsza niż wszystkie teorie konkurencyjne.Ze względu na sformułowanie pełnego wyjaśnienia ważną cechą podejścia Girardajest to, że łączy perspektywę teologiczną z empiryczną. Po pierwsze zwraca uwagę,że teologia w ogóle istnieje. Socjologowie bowiem, dążąc do Weberowskiego ideału naukiwolnej od wartości, tym razem przeciwko Weberowi, bardzo często pomijają w swych analizachreligię. Religia jawi się jako epifenomen, tymczasem kwestie demonizmu i świętościsą kluczowe dla procesów, którymi chcemy się zajmować. Po drugie zakłada, że perspektywateologiczna jest ważna. Teologia opisuje rzeczywistość społeczną i historyczną jako zmaganiamiędzy dobrem a złem, socjologia zaś od tego typu rozważań abstrahuje, nie dostrzegająctego, co widzi teologia. W wypadku katastrofy smoleńskiej, perspektywa zwracającauwagę na moralność wydaje się jednak bardziej uprawniona niż, dajmy na to, analizystrukturalno-klasowe. Po trzecie Girard zakłada, że teologia jest prawdziwa, ale nie każdateologia – jedynie teologia judeochrześcijańska. Tutaj nie pójdę ramię w ramię z Girardem,ale moja analiza będzie na tego typu interpretację otwarta. W szczególności będzie możnaw niej wyczytać teologiczne założenie, że demonizacja, a następnie sakralizacja kozłaofiarnego jest zjawiskiem opartym na niewiedzy wspólnoty.Teoria Girarda (1987, 1992, 2001, 2002, 2006) była już wielokrotnie komentowanai eksplikowana przez samego autora (zob. też Bolewski 2007). Tutaj ograniczę sięwięc do jej podstawowych filarów: mimetyzmu i kozła ofiarnego (zob. Girard 2006:5–14). Girard-literaturoznawca odkrył „mechanizm mimetyczny” (Girard 2001),Girard-antropolog utożsamił go z „mechanizmem ofiarniczym” (Girard 2006: 61–63).Oto jego podstawowe fazy.1. Ludzkie pragnienie ma charakter naśladowczy, tj. mimetyczny. We wszystkich społeczeństwachludzie pożądają rzeczy nie ze względu na ich samoistną wartość, leczze względu na to, że naśladują pożądanie innych. Pieniądze, władza, sława są dla nasważne tylko dlatego, że już wcześniej były ważne dla innych.2. Ten podstawowy mechanizm wiedzie do mimetycznej rywalizacji. Ponieważ dóbr,do których dążymy, jest zawsze za mało, musimy zwracać się przeciw sobie. Musimynieustannie usuwać tych, którzy stają na przeszkodzie naszemu pożądaniu. Pro-Katastrofa.Bilans dwóch lat. 91