Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012TWORZYMY IDEE DLA POLSKIPróby upamiętnienia postaci Lecha Kaczyńskiego w sferze publicznej zostają uznaneprzez establishment za element sporu a nie – wydawałoby się oczywistego w takich przypadkach- konsensu, za coś „antysystemowego”. Ostre starcie na Krakowskim Przedmieściuprowadzi do pojawienia się w przestrzeni publicznej zalążków antyklerykalnegoruchu odrzucanego przez większość opinii publicznej, lecz witanego z radością przezdużą część mediów. W rok później ów ruch będzie jednym ze źródeł wyborczego sukcesupartii Janusza Palikota.Od jesieni 2010 roku społeczeństwo wkracza w „czas codzienny”. W tej kolejnejfazie opisywanych zjawisk dochodzi do kilku ważnych wydarzeń dostarczającychnowych faktów i interpretacji. W świadomości Polaków toczą się splecione ze sobą procesypotwierdzania i obniżenia ważności katastrofy, zapominania i odnawiania wiedzyo tym dramacie, wreszcie ścierania się ze sobą różnych diagnoz przyczyn zdarzenia.Diagnozy ukształtowane w pierwszych tygodniach i miesiącach po 10 kwietnia 2010pod wpływem nowych faktów i interpretacji ulegają erozji, przekształceniom. Wyhamowujete procesy – prócz przeciwdziałania zainteresowanych tym instytucji i środowisk– mechanizm dysonansu poznawczego.Przed nami uroczystości związane z drugą rocznicą katastrofy, dalsze prace prokuraturyoraz ekspertów. Kolejne miesiące czasu codziennego, zwyczajnego. Przed namiwreszcie zapewne kolejne, ważne zdarzenia, w tym – wcześniej, czy później - kolejne„czasy nadzwyczajne” oraz punkty zwrotne w trudnym i długim, ważnym polskim egzaminiez pamięci zbiorowej. I zapewne kolejne, ważne zdarzenia, w tym – wcześniej,czy później – kolejne „czasy nadzwyczajne” i punkty zwrotne w tym trudnym i długimpolskim egzaminie z pamięci zbiorowej.Czy, a jeśli tak, to kiedy, przyjdzie taka „nadzwyczajna normalność”, w którejPolacy będą mówić: „wiemy już o tej sprawie wszystko”, składać – ponad politycznymipodziałami – kwiaty przed stojącym opodal Pałacu pomnikiem Pary Prezydenckiejoraz pozostałych uczestników katyńskiej delegacji? A przede wszystkim – budować nowoczesną,zakorzenioną w tradycji Rzeczpospolitą, dyskutując także o tym, jak wyobrażałją sobie Lech Kaczyński.Tomasz Żukowski jest socjologiem i politologiem. W latach 2008-2010 był doradcą prezydentaLecha Kaczyńskiego. Pracuje w Instytucie Polityki Społecznej na Uniwersytecie Warszawskim.86<strong>Katastrofa</strong>.Bilans dwóch lat.
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012TWORZYMY IDEE DLA POLSKI<strong>Katastrofa</strong>, Mesjasz, Krzyż 37Michał ŁuczewskiUniwersytet WarszawskiW wielu społeczeństwach prymitywnych bliźnięta budzą wyjątkową trwogę. Bywa nawettak, że jedno z nich się uśmierca, lub częściej – że zabija się oboje (Girard 1993: 77).<strong>Katastrofa</strong> w Smoleńsku doprowadziła do procesu społecznego, który domaga się wyjaśnienia.Wszystkich komentatorów życia publicznego zaskoczyła bowiem skala żałoby narodowejoraz towarzyszący jej proces umoralnienia i sakralizacji ofiar, w tym przede wszystkimzmarłego prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Z przywódcy niepopularnego, krytykowanegonawet w swoim własnym obozie, stał się po śmierci bohaterem narodowym, cieszącymsię powszechnym szacunkiem i opłakiwanym nawet przez swoich dotychczasowychprzeciwników. Wśród wielu sformułowanych dotąd teorii próbujących wyjaśnić to zjawiskonie znalazłem takiej, która tłumaczyłaby tę transformację w sposób wyczerpujący. Dlategoteż chciałbym zaproponować teorię, która dostarczy – jak sądzę – pełniejszej perspektywy.Odwołam się w tym celu do koncepcji kozła ofiarnego, opracowanej przez francusko-amerykańskiegoliteraturoznawcę i antropologa Rene Girarda.Istniejące teorie transformacji Lecha KaczyńskiegoIstniejące teorie, formułowane dotychczas przez komentatorów, możemy podzielićna dwie główne grupy. Pierwszą stanowią analizy metafizyczne. W tej perspektywiekatastrofę analizował na przykład Marek Horodniczy, doszukując się w niej symboluKrzyża i Opatrzności Bożej, „która rzuca perły przed wieprze” (Bończa-Tomaszewski,Horodniczy 2010: 19, 23). Nikodem Bończa-Tomaszewski mówił o „tajemniczej sile”i „duchu narodu” (s. 19), a Wojciech Wencel (2010) o „świetle historii”, i o tym, że Bógwciąż mówi do ludzi. Z kolei Tomasz Terlikowski (2010a) widział w tragedii smoleńskiej„wyraźne przypomnienie, że nie będzie nam dane bycie «normalnym» narodem,który może żyć w świętym spokoju, że od nas Pan Bóg wymaga co jakiś czas daninykrwi, ofiary (czasem boleśnie absurdalnej) z najlepszych synów”. Zbigniew Stawrowski(2010) dopatrywał się znów w 10 kwietnia „prześwitu dziejów” i początku „oczyszczaniaz demonów” polskiej polityki.<strong>Katastrofa</strong>.Bilans dwóch lat. 87
- Page 2 and 3:
Instytut Sobieskiegoul. Nowy Świat
- Page 7 and 8:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 9:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 12 and 13:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 14 and 15:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 16 and 17:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 18 and 19:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 20 and 21:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 22 and 23:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 24 and 25:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 26 and 27:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 28 and 29:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 30 and 31:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 32 and 33:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 34 and 35:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 36 and 37: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 38 and 39: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 40 and 41: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 42 and 43: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 44 and 45: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 46 and 47: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 48 and 49: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 50 and 51: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 52 and 53: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 54 and 55: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 56 and 57: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 58 and 59: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 60 and 61: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 62 and 63: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 64 and 65: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 66 and 67: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 68 and 69: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 70 and 71: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 72 and 73: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 74 and 75: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 76 and 77: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 78 and 79: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 80 and 81: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 82 and 83: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 84 and 85: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 88 and 89: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 90 and 91: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 92 and 93: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 94 and 95: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 96 and 97: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 98 and 99: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 100 and 101: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 102 and 103: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 104 and 105: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 106 and 107: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 108 and 109: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 110: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 113 and 114: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 115 and 116: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 117 and 118: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 119 and 120: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 121 and 122: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 123 and 124: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 125 and 126: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 127 and 128: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 129 and 130: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 131 and 132: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 133 and 134: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 135 and 136: Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 137 and 138:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 139 and 140:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 141 and 142:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 143 and 144:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 145 and 146:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 147 and 148:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 150 and 151:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 152 and 153:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 154 and 155:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 156 and 157:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 158 and 159:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 160 and 161:
Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012
- Page 162:
Minęły dwa lata od wydarzenia, kt