Staniłko-red.-Katastrofa-PDF

Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012TWORZYMY IDEE DLA POLSKIZ drugiej zaś strony te same zjawiska interpretowano jako „przebudzenie demonówpatriotyzmu” (wypowiedź Grzegorza Miecugowa w „Szkle Kontaktowym”TVN), „mroczne wyziewy polskiego pseudomesjanizmu” czy kult Tanatosa właściwyPolakom, którzy poszukują „cudownego spełnienia zbiorowego popędu śmierci”(Bielik-Robson 2010a, 2010b). W opisie i wyjaśnieniu mobilizacji odwoływanosię także do takich filozoficznych kategorii jak stan wyjątkowy (Kaczorowski 2010)czy Wydarzenie (Nowak i Rymkiewicz 2010).Druga grupa wyjaśnień to analizy empiryczne, skupiające się na perspektywiemakro bądź mikro. Perspektywa makro w poszukiwaniu głównych zmiennych wyjaśniającychmobilizację społeczną bierze pod uwagę kontekst społeczny: politykę, mediai kulturę.Zwolennicy analiz kulturalistycznych twierdzą na przykład, że mobilizacja jestwyrazem formy życia Polaków, że tego typu zachowania są pewnym trwałym kodemkulturowym (Szawiel 2010) czy też że żałoba jest najbardziej naturalnym językiemdramatu społecznego w Polsce (Tokarska-Bakir 2010). W tym kontekście za niezwykleistotne uznawano także działanie mediów, które – przed 10 kwietnia krytycznewobec prezydenta – naraz zaczęły pokazywać go w pozytywnym świetle (zob. Nosowski2010). Media uwodziły odbiorców (Sułek 2010) i chciały formatować żałobę (Tokarska-Bakir2010). Sugerowano nawet, że mobilizacja po 10 kwietnia stała się medialnymspektaklem (Krzemiński 2010). Wreszcie, kluczową zmienną wyjaśniającąmiała być polityka. Oto jedna bądź druga strona politycznych sporów miała na mobilizacji„zbijać kapitał” (zob. Nosowski 2010).Perspektywa mikro odwoływała się do działań indywidualnych. Zgodnie z klasycznymrozróżnieniem Maksa Webera, zwracano uwagę na:• emocje („efekt Lady D.” – jak wyjaśniał skalę żałoby Ireneusz Krzemiński 2010; „histerycznaagresja” – Bielik-Robson 2010a; „egzaltacja”, „zachowania stadne”, „rozszlochanytłum nad trumnami” – Szumowska 2010; nienawiść – Kuźniar 2010; Rymkiewicz2010),• tradycje (z jednej strony, to powrót do mesjanizmu – Bielik-Robson 2010a; Bończa-Tomaszewski i Horodniczy 2010; czy też form zachowania znanych z żałoby po JaniePawle II i obecnych w pierwszej „Solidarności” – Stawrowski 2010),• interes („szantażująca taktyka”, „zawłaszczenie w nienawiści i nietolerancji” JarosławaKaczyńskiego miały być odpowiedzialne za masowy udział w uroczystościach żałobnych– Kuźniar 2010; a z drugiej strony – w żałobie uczestniczyli politycy, którzy„niechlujnie klęczeli dla potrzeb socjotechniki” – Nosowski 2010; politycy pełni cynizmui hipokryzji – Krasnodębski 2010b; Rymkiewicz 2010),88Katastrofa.Bilans dwóch lat.