epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
705 1557 NOVEMB. . 706<br />
Haec ille in summa. Nos vero collatis oapitibus,<br />
etsi quod <strong>ad</strong> illoscoetus attinet quos nonprob<strong>ab</strong>ant<br />
idoDea responsa h<strong>ab</strong>ebamus, tarnen tota ilia parte<br />
praetermissa, quum gratias illis egissemus, tantum<br />
de confessione respondimus : Nos quod de- ea re<br />
nihil essemus suspioati, nullam para<strong>tam</strong> h<strong>ab</strong>ere,<br />
rogare vero ut pro confessione acciperent Calvini<br />
catechismum octo Unguis editum, ut qui soleat in<br />
peregrinis omnibus ecclesiis doeeri. Turn denuo<br />
D. Phüippus: „De re ipsa, inquit, non l<strong>ab</strong>oramus,<br />
soimus enimvos eandem doctrinam tueri, sed breve<br />
tarnen aliquod scriptum vobis texendum est, quo<br />
praeoipua capita paucis attingatis, ut varus <strong>cal</strong>umniis<br />
et rumoribus occurratur, utque principibus et<br />
aliis quibusdam fortasse difficilioribus satisfiat. Legistis<br />
procul dubio Augustanam confessionem et<br />
alteram quoque a nobis Tridentino conoilio exhibi<strong>tam</strong>.<br />
8 ) In illis non pu<strong>tam</strong>us vos quid<strong>quam</strong> damnare,<br />
quod <strong>ad</strong> res ipsas attinet, <strong>quam</strong>vis in articulo<br />
de coena Domini nonnullae <strong>ad</strong>huc controversiae<br />
haereant. Non estis certe An<strong>ab</strong>aptistae, aut Stencfeldiani,<br />
aut Papistae nee rem sacramenti tollitis, et<br />
antea vobis diximus, quid in ea re simus facturi."<br />
Respondimus nos consilium capturos et n/ostridie,<br />
quum rursum convenissemus, breve illud soriptum 9 )<br />
eis exhibuimus, cuius <strong>ad</strong> vos mittimus exemplar<br />
8) Duae confessiones fuerant in <strong>eum</strong> finem conscriptae,<br />
altera a Meianchthone (Oonfessio doctrinae Saxonicarum eocle-<br />
Biarnm synodo Tridentinae oblata). Salig I. -667, altera a<br />
Brentio (Oonf. quae nomine Christophori ducis Wirt. 24. Ian.<br />
1552 congregation! Trid. oonoilii proposita est) ib. 673. Cf.<br />
Gieseler III. 1. 369.<br />
9) Quod in, exemplari Turicensi huic epistolae subiunctum<br />
est, nos supra <strong>ad</strong> 8. Oct. edidimus. De vero autore<br />
istius confessionis, nempe an Beza Melanchthonem in consilium<br />
<strong>ad</strong>hibuerit, disputant Schlosser p. 73, Baum I. p. 306.<br />
Cf. Ca.lv. ep. <strong>ad</strong> Bull. 4 non. Dec. 1559 et Baum I. 306. 327.<br />
Hoc loco <strong>ad</strong>dere libet quae h<strong>ab</strong>et Ruchat VI. 212.- Ils allèrent<br />
à Worms et remirent une confession qu'ils avoient dressée au<br />
nom des églises de France, où l'on s'explique en ces termes<br />
sur l'article de la sainte cène Les théologiens allemands<br />
ne se contentèrent pas de cette confession parce qu'ils<br />
croyoient qu'elle ne contenoit que la doctrine des églises de<br />
Suisse. Afin donc de n'entreprendre pas à la légère d'intercéder<br />
ponr les prisonniers françois, ils demandèrent aux députés<br />
une confession telle que ces prisonniers eux-mêmes<br />
pourraient la faire, pour qu'ils pussent les aider dans les cours<br />
des princes d'Allemagne avec une plus grande espérance de<br />
réussir, parce qu'ils ne dévoient pas recommander des sectaires<br />
à leurs princes. Ces députés ne firent point de difficulté<br />
de leur donner une nouvelle confession au nom des<br />
églises de France. Voici cette confession etc. Haec nobis satis<br />
suspecta videntur.- de prime nihil apud Besam. Etiam Saligius<br />
minus rede (III. 321) ducem Christophorum cum legatis<br />
colloquutum dicit ante<strong>quam</strong> Wormaciam irent (ubi comitem<br />
Georgium dicere debebat) cui Uli confessionem de coena exhibuerint<br />
quae ei satisfecerit (quod de priore itta m. Maio<br />
scripta intelliges si sapias) Patet utrumque scriptorem duas<br />
Beeae confessiones vel confudisse, vel utramque saltern Wormaciensi<br />
conventui trâdi<strong>tam</strong> credidisse.<br />
Calvini opera. Vol. XVI. '<br />
idque Gallicarum duntaxat ecclesiarum nomine. ,0 )<br />
Speramus autem illud sicut est <strong>ab</strong> eis acceptum, ita<br />
vobis quoque non ingratum fore. M ) Nam in tanta<br />
brevitate et temporis angustia nihil potuimus oopiose<br />
persequi, et omnia studuimus <strong>ad</strong> pacem et<br />
concordiam, sine ulla tarnen veritatis praeiudicio,<br />
accommodare. Itaque acceptas eorum communibus<br />
Uteris 18 ) <strong>ad</strong> Lantgravium, Pàlatinum, Wirtebergensern,<br />
Bipontinum, recta Marpurgum contendimus.<br />
Ibi a Lantgravio pâtre ac eius filio. humanissime, accepti<br />
et auditi, responsum tulimus eximiae pietatis<br />
plenum. Inde Heidelbergam <strong>ad</strong> Pàlatinum ascendimus,<br />
qui nos suorum nobilium mensa dignatus,<br />
nobis a prandio <strong>ad</strong> se vocatis, per interpretem (nobiscum<br />
enim ipse loqui non poterat) significavit<br />
sese paulo ante <strong>ad</strong>ventum nostrum de hac ipsa re<br />
<strong>quam</strong> aliunde accepisset iis verbis <strong>ad</strong> Begem scripsisse<br />
ut suas literas putaret <strong>ad</strong> frangendos istos impetus<br />
aliquid momenti h<strong>ab</strong>ituras. Se tarnen omnino<br />
velle cum reliquiß principibus legationem primo<br />
quoque tempore mittere ls ) et quoniam arbitretur<br />
fore, ut onus instruendae legationis in se reiioiatur,<br />
sese spatium trium dierum <strong>ad</strong> deliberandum su- »<br />
mere, ut pleno accepto responso <strong>ad</strong> Wirtebergensem<br />
et Bipontinum '*) iremus. Hie vero nobis aii<strong>quam</strong>diu<br />
obstitit quidam non parvae autöritatis<br />
homo, 15 ) ex eorum numéro qui nos libenter vel<br />
ipsi Satanae tr<strong>ad</strong>erent, si id esset in ipsorum<br />
potestate. Sed <strong>tam</strong>en bonae causae boni patroni<br />
non defuerunt. Ita vicit tandem Veritas et septimo<br />
demum die 16 ) optimo accepto responsö Stuccardiam<br />
perreximus. Inde <strong>ad</strong> Thermas ferinas l7 )<br />
ubi turn forte Wirtebergensis cum affine Brandeburgensi<br />
ven<strong>ab</strong>atur. Hie vero, ut est humanissimus,<br />
et quantum q"uidem cognoscere potuimus, in obeundis<br />
negotiis longe diligentissimus, <strong>quam</strong>vis ingentem<br />
chartarum molem <strong>ad</strong> <strong>eum</strong> attulissemus, <strong>tam</strong>en<br />
omnibus ante noctem perlectis (veneramus autem<br />
. 10) Seil, memoria tenens quo modo prior confessio a<br />
Bullmgero excepta fuerit, haec caute <strong>ad</strong>dit.<br />
11) Egregie falsus in hac sua opinione.<br />
12r N. 2737.<br />
13) Itti <strong>tam</strong>en satis h<strong>ab</strong>uerunt scripsisse, legatos vero<br />
mittendos non censuerunt.<br />
14) Wolfgang comes Palatinus et dux Bavariae Col.<br />
lun. 1557 ecclesiam Bipontinam reformavit, promulgata constitutione<br />
eccl. <strong>ad</strong> amussim- Ottonianae palatinae et Wirtembergensis<br />
formata, et a Melanchthone, Brentio et Marbachio<br />
approbata. Typis exscripta prodiit a. 1563. Struve, Pfäle.<br />
K. H.p. 55.<br />
15) Christophorus Basealo secretarius Palatinus, postea<br />
op. Wirtembergensem ducem, homo suo nomine non indignus,<br />
Guisanis et Catharinae Mediceae venditus (de helistre devenu,<br />
valet de chambre du Eoy, Hist. eccl. H. 272). Cf. Sattler,<br />
Gesch. d. Here. Wirtb. IV. Beil 227, de Thou lu. 399.<br />
16) Melanchthon qui a. d. xi. Cal. Nov. Heidelbergam.<br />
venu eos ibi <strong>ad</strong>huc commorantes vidit. [Baum I. 3<strong>10.</strong>)<br />
17) WiMb<strong>ad</strong>. •<br />
45