Untitled - Stichting Papua Erfgoed

loopt in het honderd, omdat in de stad de vrouw in het huishouden onvoldoende
functie en het kind geen speelplaats vindt. De gesignaleerde
misstanden zijn 'cultural lags', achterstanden in de maatschappelijke
groei, welke de samenleving in ernstige mate verstoren. Hun optreden
levert het duidelijk bewijs, dat uit zichzelf de groei ener cultuur allerminst
een harmonische behoeft te zijn. Vanuit een oogpunt van theorievorming
nog belangwekkender is het feit, dat die culturele groei en
maatschappelijke verandering binnen de westerse wereld in zulk een
hoge mate geinduceerd zijn door en vanuit de zgn. materiële cultuur,
welke sommige moderne theoretici buiten het begrip cultuur trachten
te sluiten. Wij zagen, dat in de buiten-Europese samenleving die materiele
cultuur - en dan specifiek die van het westen - een nog machtiger
katalyserend effect heeft. Men denke slechts aan de cargo-cults. Men
mag daarom in die buiten-Europese samenlevingen nog veel ernstiger
'cultural lags' verwachten dan daar, waar de verandering in materiële
cultuur het direct effect was van de groei der eigen cultuur zelf, haar
wetenschap inbegrepen. Zulke 'lags' kunnen tot veel menselijke ellende
aanleiding geven en leiden tot ernstige verstoring in de maatschappelijke
ontwikkeling.
Op het terrein, dat aan het begin van dit hoofdstuk het eerst onze aandacht
vroeg, dat der staatkundige vormgeving, vallen al aanstonds enige
'lags' te noemen. Men heeft te maken met een kleine elite en men mag
zich met recht afvragen of deze elite nu in elk opzicht zo modern is als
haar hartstocht voor nieuwe staatkundige vormgeving suggereert. Zij
is opgegroeid onder omstandigheden, welke omtrent aard en doel van
politieke macht grote verwarring zaaien. Men kan macht op twee manieren
zien, als bezit en als verantwoordelijkheid, dienst aan de gemeenschap.
Als bezit is macht verworven macht, die men niet weer uit handen
geeft; als verantwoordelijkheid is macht gedelegeerde macht,in dienst
van een opdracht die ingetrokken kan worden. In de archaïsche samenleving
is macht doorgaans bezit; men bekleedt een ambt voor het leven.
Vaak is het ambt zelfs erfelijk. De koloniale maatschappij maakte op grote
schaal gebruik van dit type ambtsdragers voor de functies van dorpshoofd,
volkshoofd, stamhoofd of hoofd van een vorstendom. Daarboven
stond het ambtelijk apparaat, deels uitheems, deels inheems, dat zijn directieven
ontving van de centrale overheid, die zelf weer afhankelijk was
van de machthebbers in het moederland. Een gedelegeerde macht dus,
maar één waarbij de verantwoordelijkheid niet publiek maar alleen bin-
112