Untitled - Stichting Papua Erfgoed

de school is in ontwikkelingslanden zwaarder dan in een moderne maatschappij
en men moet er dus rekening mee houden, dat het onderwijs
daardoor langer duurt. Dat is op zichzelf niet erg, als de onderwijzer de
kans maar krijgt die aandacht aan de kinderen te besteden, waardoor hij
ze iets kan meegeven, dat de richting van hun denken en fantasie in
positieve zin beïnvloedt. Die kans is toch a! niet groot, omdat ook de
onderwijzer zelf te zeer in eerbied voor het boek is opgeleid om kinderen
in het boek der natuur te leren kijken. Hij is ook maar een beperkt mens
en hij wordt nog verder beperkt doordat overal het streven bestaat de
onderwijzer in te schakelen bij alle voorlichtingstaken der overheid:
hygiëne, landbouwvoorlichting, analfabetisme-bestrijding, coöperatieve
verenigingen en wat niet al. Hij wordt veel te veel weggetrokken uit de
klas, waar zijn taak ligt, de vorming van een nieuwe jeugd. In stede
daarvan poogt men hem in te schakelen als een soort sociaal werker, die
het werk doet, dat het dorpsbestuur zou moeten doen. Dat leidt wat het
dorp betreft alleen maar tot ongewenste toestanden, terwijl de eigenlijke
taak van de onderwijzer belangrijk genoeg is om hem daar niet af
te halen.
Zou men mij tegenwerpen, dat ik met te veel idealisme over de onderwijzer
schrijf, dan moet ik mijn critici daarin volmondig gelijk geven.
Er ontbreekt van alles aan die onderwijzer, zoals er aan de aard van het gegeven
onderwijs van alles ontbreekt. Maar dat kan nimmer reden zijn
om niet te trachten het in andere banen te stuwen door te wijzen op de
mogelijkheid tot het wekken van belangstelling voor dingen die men
doen kan, van belangstelling niet voor grote maar juist voor kleine
dingen, voor het vele dat voor de hand ligt, voor de zaken waardoor men
omringd is. Dat is niet zulk een hopeloze taak als het lijkt. De wereld is
in beweging, en ook in het dorp doet zich telkens de invloed van nieuwe
ontwikkelingen gevoelen. De jeugd wordt daardoor dieper beroerd dan
men gewoonlijk denkt. De onderwijzer als man, die het weten kan en
moet, heeft daardoor groter kansen in de opvoeding dan in een westerse
samenleving. Daar is hij ook zulk een figuur geweest. Rond het einde
van de vorige eeuw was de onderwijzer op het Europese platteland de
brenger van een boodschap van nieuwe ontwikkelingen. Vandaag is hij
teruggedrongen tot de positie van een instructeur, die bepaalde hersentechnieken
en kennis van iëiten moet overdragen. In de ontwikkelingslanden
heeft hij nog de mogelijkheid die ouderwetse positie in te nemen
en een opvoeder te zijn, die bij kinderen vensters opent en de aandacht
161